การพัฒนามุสลิม และการฟื้นฟูสังคมอิสลาม
โดย... อ.อิสมาอีล กอเซ็ม
มวลการสรรเสริญเป็นเอกสิทธิ์ของอัลลอฮฺ ผู้อภิบาลแห่งสากลโลก ขอความสันติและพรแห่งอัลลอฮฺจงมีแด่ท่านนบีมุฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ครอบครัวของท่าน และสาวกผู้เจริญรอยตามท่านทุกคน
การพัฒนาตนเอง จุดเริ่มต้นของความเข้มแข็งในประชาชาติ
อัลลอฮฺตรัสว่า:
(إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ)
“แท้จริงอัลลอฮฺจะไม่ทรงเปลี่ยนสภาพของกลุ่มชนใด จนกว่าพวกเขาจะเปลี่ยนแปลงสิ่งที่อยู่ในตัวของพวกเขาเอง”
(ซูเราะฮฺ อัรร็อด: 11)
อายะฮฺนี้เป็นหลักใหญ่ในแนวคิด การปฏิรูปตนเอง ที่ระบุว่า ความเปลี่ยนแปลงของสังคมต้องเริ่มจากภายในจิตใจของแต่ละคน เมื่อบุคคลพัฒนาอีหม่านและอัคลาก (จริยธรรม) ของตนเอง สังคมโดยรวมก็จะเปลี่ยนไปในทิศทางที่ดี
การพัฒนาของมุสลิมจึงมิใช่เพียงการแสวงหาความรู้ แต่รวมถึงการนำความรู้นั้นไปใช้จริง การรู้จักเทคโนโลยีอย่างมีศีลธรรม การสร้างระบบเศรษฐกิจอิสลาม และการพัฒนาเพื่อความมั่นคงในชีวิตที่สมดุลระหว่างดุนยาและอาคิเราะฮฺ
ปัญหาความอ่อนแอของสังคมมุสลิม
อัลลอฮฺตรัสว่า:
(وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ)
“และพวกเจ้าจงอย่าโต้เถียงกัน เพราะจะทำให้พวกเจ้าหมดกำลัง และสูญเสียพลังแห่งพวกเจ้าไป”
(อัลอันฟาล: 46)
คำอธิบาย :
ความแตกแยกคือสาเหตุสำคัญที่ทำให้สังคมมุสลิมอ่อนแอ และสูญเสียอิซซะฮฺ (เกียรติแห่งอิสลาม) อัลกุรอานเตือนอย่างชัดเจนว่าความขัดแยกภายในจะทำให้พลังของอุมมะฮฺสลายไป
ท่านนบี ﷺ กล่าวว่า
“มุอ์มินกับมุอ์มินเปรียบเสมือนอาคาร ที่แต่ละส่วนค้ำจุนอีกส่วนหนึ่ง”
(บันทึกโดย อัลบุคอรีย์และมุสลิม)
นั่นหมายความว่า หากมุสลิมต่างคนต่างอยู่โดยไม่ช่วยกันรับผิดชอบต่อสังคม ปัญหาทั้งหลาย เช่น ยาเสพติด ความยากจน หรือการหย่าร้าง จะยิ่งขยายตัว เพราะขาด “ระบบการช่วยเหลือ” ที่เป็นหัวใจของอิสลาม
ความอ่อนแอทางศรัทธา และการขาดความมั่นใจในอัลลอฮฺ
อัลลอฮฺตรัสว่า:
(وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا • وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ)
“และผู้ใดมีตักวาต่ออัลลอฮฺ พระองค์จะทรงให้ทางออกแก่เขา และจะประทานปัจจัยยังชีพแก่เขาจากทางที่เขาไม่คาดคิด”
(อัฏเฏาะลาก: 2–3)
คำอธิบาย:
อายะฮฺนี้คือหลักประกันแห่งความมั่นใจในอัลลอฮฺ ว่า “การยึดมั่นในศาสนา” ไม่เคยเป็นอุปสรรคต่อการดำรงชีพ ตรงกันข้าม ความตักวาเป็นเหตุแห่งริสกีและความสำเร็จ เพราะอัลลอฮฺ คือผู้ทรงกำหนดทางออกให้แก่ผู้ศรัทธาเสมอ
ในหะดีษกุดซีย์ พระองค์ตรัสว่า:
“โอ้บ่าวของเรา หากพวกเจ้าทั้งหมดตั้งแต่คนแรกจนถึงคนสุดท้าย ยืนอยู่ในที่เดียวกัน แล้ววอนขอสิ่งใด เราจะให้ทุกคนตามที่เขาขอ และสิ่งนั้นจะไม่ทำให้สิ่งที่อยู่กับเราเบาบางลงเลย”
(บันทึกโดยมุสลิม)
หลักฐานนี้ชี้ว่า ความมั่นใจในอัลลอฮฺคือรากฐานของการพัฒนาทั้งจิตใจและสังคม เมื่อศรัทธามั่นคง มนุษย์จะมีพลังทำความดีโดยไม่กลัวความขาดแคลน
ความรู้ที่ไม่ถูกนำไปใช้ ช่องว่างระหว่างทฤษฎีกับการปฏิบัติ
อัลลอฮ์ ตรัสเตือนว่า:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ)
“โอ้บรรดาผู้ศรัทธา! ทำไมพวกเจ้ากล่าวในสิ่งที่พวกเจ้าไม่ปฏิบัติ”
(อัศศ็อฟ: 2)
อายะฮฺนี้คือคำตักเตือนอย่างรุนแรงต่อผู้ที่มีความรู้แต่ไม่ลงมือทำ เพราะความรู้ที่ปราศจากการปฏิบัติไม่เพียงไร้ผล แต่ยังกลายเป็นภาระในวันกิยามะฮฺ
ท่านนบี ﷺ กล่าวว่า:
“เท้าของบ่าวคนหนึ่งจะไม่ขยับในวันกิยามะฮฺ จนกว่าเขาจะถูกถามถึงสี่สิ่ง หนึ่งในนั้นคือ ‘ความรู้ของเขา และเขาได้ทำอะไรกับมัน’”
(บันทึกโดย อัตติรมิซีย์)
การเรียนศาสนาโดยไม่เผยแผ่
การไม่ช่วยเหลือ หรือไม่สนับสนุนกิจกรรมศาสนา คือการละเลยต่อพันธะของความรู้ ผู้รู้ที่แท้จริงต้องเป็นผู้ปฏิบัติ (อาลิมอามิล) ไม่ใช่เพียงผู้จำคำพูดของศาสนา ผู้รู้ คือกลุ่มแรกที่ต้องลุกขึ้นมาแก้ปัญหาสังคม
อัลลอฮฺตรัสว่า:
(إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ)
“แท้จริงผู้ที่มีความเกรงกลัวต่ออัลลอฮฺอย่างแท้จริงในหมู่บ่าวของพระองค์ คือบรรดาผู้รู้”
(ฟาฏิร: 28)
ผู้รู้ที่แท้จริงคือผู้ที่มีทั้งความเข้าใจและความเกรงกลัวต่ออัลลอฮฺ ความรู้ของพวกเขานำไปสู่การลงมือแก้ปัญหา และสร้างความเปลี่ยนแปลงในสังคม ไม่ใช่เพียงการบรรยายหรือถ่ายทอดคำพูด
ท่านนบี ﷺ กล่าวว่า:
“ผู้ใดเห็นความชั่ว จงเปลี่ยนมันด้วยมือของเขา หากไม่สามารถ ก็ด้วยลิ้นของเขา หากยังไม่สามารถ ก็ด้วยหัวใจของเขา และนั่นคืออีหม่านที่อ่อนที่สุด”
(บันทึกโดยมุสลิม)
ดังนั้น บทบาทของผู้รู้ในสังคมมุสลิม คือการเป็น ผู้นำทางจิตวิญญาณและสังคม ที่กล้าลุกขึ้นชี้นำและเปลี่ยนแปลง เมื่อผู้รู้ทำหน้าที่นี้อย่างจริงจัง สังคมย่อมกลับมามีแสงแห่งอิสลามอีกครั้ง
อิสลาม ทางออกแห่งความรุ่งเรือง
อัลลอฮฺตรัสว่า:
(فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى)
“ผู้ใดปฏิบัติตามทางนำของเรา เขาจะไม่หลงผิดและจะไม่ทุกข์ยาก”
(ฏอฮา: 123)
อายะฮฺนี้ชี้ชัดว่า การดำเนินชีวิตตามแนวทางของอัลลอฮฺคือทางแห่งความสำเร็จทั้งในดุนยาและอาคิเราะฮฺ การละทิ้งหลักศาสนาเพื่อแลกกับความสะดวกชั่วคราว คือการเดินออกจากทางนำที่แท้จริง
เมื่อมุสลิมทุกคนยึดมั่นในศาสนา ปรับปรุงตนเอง และร่วมมือกันในความดีงาม อัลลอฮฺย่อมประทานความมั่นคง ความรุ่งเรือง และเกียรติแห่งอิสลามกลับคืนสู่ประชาชาติอย่างแน่นอน ด้วยความประสงค์ของอัลลอฮฺ
