'ส ม บั ติ ผู้ ดี' พบได้ในอัลกุรอาน
โดย อุมมุ ฟ๊าซ
มารยาท หมายถึง กิริยา วาจา ที่สุภาพ เรียบร้อยที่บุคคลพึงปฏิบัติในสังคม โดยมีระเบียบแบบแผนอันเหมาะสมตามหลักบัญญัติของอิสลาม ตามกาละ เทศะ
มารยาท เป็นตัวบ่งบอกว่าสิ่งใดควรกระทำหรือไม่ควรกระทำและจะกระทำอย่างไร ในแต่ละสภาพการณ์ตามศาสนากำหนด
ดังนั้น ศาสนาจึงระบุในอัลกุรอานถึงระเบียบและกฎเกณฑ์ตลอดจนข้อบังคับต่าง ๆ สำหรับควบคุมความประพฤติทางกายและวาจาของคนในสังคมให้เรียบร้อยดีงาม เป็นแบบฉบับอันหนึ่งอันเดียวกัน เพื่อจะได้อยู่ร่วมกันด้วยความสุข ไม่กระทบกระทั่งซึ่งกันและกัน ให้ห่างไกลจากความชั่วทั้งหลาย
สมบัติผู้ดีที่พบได้ในอัลกุรอานมีดังนี้คือ
1. อัลกุรอานควบคุมการใช้ถ้อยคำ วาจาที่ดี และสุภาพแก่เพื่อนมนุษย์
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
… وَٱلْمَسَـٰكِينِ وَقُولُوا۟ لِلنَّاسِ حُسْنًۭا …
“...และจงพูดจากับเพื่อนมนุษย์อย่างดีงาม”
(อัลบะกอเราะฮฺ 2 : 83)
2. อัลกุรอานควบคุมการกินการดื่ม และการจับจ่ายใช้สอยอย่างประหยัด ไม่ฟุ่มเฟือย
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
… مَسْجِدٍۢ وَكُلُوا۟ وَٱشْرَبُوا۟ وَلَا تُسْرِفُوٓا۟ ۚ …
“... และพวกเจ้าจงกิน จงดื่ม และจงอย่าฟุ่มเฟือย...”
(อัลอะอฺร็อฟ 7 : 31)
3. อัลกุรอาน ควบคุมสายตาในการมอง โดยสั่งใช้ทั้งชายและหญิงให้ระงับการมอง และให้ลดสายตาลง เป็นการทำให้จิตใจบริสุทธิ์ เป็นการยำเกรงและเป็นการป้องกันไม่ให้ตกเป็นเหยื่อของการทำลามก
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا۟ مِنْ أَبْصَـٰرِهِمْ...
“(มุฮัมมัด) จงกล่าวแก่บรรดามุอฺมิน ให้พวกเขาลดสายตาของพวกเขาลงต่ำเถิด...”
(อันนู๊ร 24 : 30)
อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสอีกว่า
... وَقُل لِّلْمُؤْمِنَـٰتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَـٰرِهِنَّ
“(มุฮัมมัด) จงกล่าวแก่บรรดามุอฺมินะฮฺ ให้พวกนางลดสายตาของพวกนางลงต่ำเถิด...”
(อันนู๊ร 24 : 31)
และอัลกุรอานยังควบคุมการทอดสายตามองดูความรื่นรมย์ของพวกกุฟฟ๊าร อันเป็นความสุขสบายของโลกดุนยาที่จอมปลอม ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
... وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَىٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِۦٓ أَزْوَٰجًۭا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا
“และเจ้าจงอย่าทอดสายตาของเจ้าไปยังสิ่งที่เราได้ให้เป็นความสนุกสนานเพลิดเพลินแก่บุคคลประเภทต่าง ๆ ของพวกกุฟฟ๊าร ด้วยความสุขสำราญในโลกดุนยา”
(ฏอฮา 20 : 131)
4. อัลกุรอานควบคุมการเดินบนหน้าแผ่นดิน โดยให้ก้าวเท้าอย่างพอประมาณ อย่างผู้นอบน้อม ถ่อมตน ไม่สมควรที่จะแสดงความเย่อหยิ่งจองหอง
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
… لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِى ٱلْأَرْضِ مَرَحًا ۖ …
“...และอย่าเดินไปบนหน้าแผ่นดินอย่างเย่อหยิ่ง ไร้มารยาท...”
(ลุกมาน 31 : 18)
อีกทั้งอัลกุรอานยังห้ามมิให้สตรีเดินกระทืบเท้าเพื่อให้ผู้คนได้ยินเสียงเครื่องประดับ อันเป็นสิ่งที่พวกนางควรปกปิด ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
... وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ ...
“...และพวกนางอย่าได้กระทืบเท้าของพวกนาง เพื่อให้ผู้อื่นรู้ถึงสิ่งที่พวกนางควรปกปิดจากเครื่องประดับของพวกนาง...”
(อันนู๊ร 24 : 31)
5. อัลกุรอานควบคุมการใช้เสียงซึ่งการพูดเสียงดังเป็นการกระทำที่น่าเกลียด สุภาพชนที่มีปัญญาแล้วจะไม่กระทำ
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
...مَشْيِكَ وَٱغْضُضْ مِن صَوْتِكَ ۚ ...
“...และเจ้าจงลดเสียงของเจ้าลง...”
(ลุกมาน 31 : 19)
6. อัลกุรอานควบคุมการฟัง คือไม่ทำตัวเป็นนักสืบที่คอยสือเสาะหา หรือค้นหาความลับของพี่น้องมุสลิม
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
... وَلَا تَجَسَّسُوا۟ ...
“...และพวกเจ้าจงอย่าสอดแนม...”
(อัลฮุญุร็อต 49 : 12)
7. อัลกุรอานควบคุมการคบหาสมาคมกัน ห้ามไม่ให้กล่าวถึงความไม่ดีไม่งามของผู้อื่นในสิ่งที่เขาไม่ชอบที่จะให้กล่าวถึงเป็นการลับหลัง เพราะนั่นเป็นสิ่งที่น่ารังเกียจ
ดังที่อัลลอฮฺ ซุบฮานะฮูวะตะอาลา ตรัสว่า
... وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا ۚ ...
“...และบางคนในหมู่พวกเจ้าอย่านินทาซึ่งกันและกัน...”
(อัลฮุญุร็อต 49 : 12)
มารยาท กับความรู้ เป็นสิ่งที่ควบคู่กัน หากมีความรู้ แต่ไร้มารยาท ก็เปรียบเสมือนไฟที่ไร้ฟืน ในทางกลับกัน หากมีมารยาทแต่ไร้ซึ่งความรู้ ก็เปรียบเสมือนเรือนร่างที่ไร้วิญญาณ
“ข้าแต่อัลลอฮฺ ขอพระองค์ทรงยกระดับเราให้สูงส่งด้วยความรู้และ กิริยามารยาท ทั้งกาย วาจา และความคิดด้วยเถิด”
ที่มา : อนุสรณ์งานประจำปี (5 มกราคม 2568) โรงเรียนมุสลิมวิทยาคาร
