การประกอบอาชีพในอิสลาม
อับดุลวาเฮด สุคนธา เรียบเรียง
ความหมายและความสำคัญ
การประกอบอาชีพ หมายถึง การทำมาหากินอย่างสุจริต ทำงานเพื่อหาเลี้ยงชีพ และการประกอบอาชีพจะต้องเป็นที่อนุมัติตามหลักศาสนาอิสลาม
อิสลามเป็นศาสนาที่สนับสนุนการประกอบอาชีพและการทำมาหากินอย่างสุจริต การทำงานเพื่อหาเลี้ยงชีพเช่นนี้ อิสลามถือว่าเป็นสิ่งที่มีเกียรติ เพราะเป็นการเลี่ยงจากการขอทานผู้อื่นซึ่งทำให้ตัวเองดูต่ำต้อย
จากท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ที่ได้กล่าวสนับสนุนการทำงานไว้
مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَاماً خَيْراً مِن أَنَ يَأْكُلَ مِن عمَلِ يَدِهِ
“ผู้ใดผู้หนึ่งจะไม่รับประทานอาหารใดๆ ที่ประเสริฐไปกว่าสิ่งที่เขาได้หามาด้วยการทำงานจากน้ำมือของตัวเอง”
(รายงานโดย อัล-บุคอรีย์)
หลักการ
การทำมาหากินเลี้ยงชีพถือเป็นหน้าที่ของมนุษย์ โดยเฉพาะมุสลิมก็ต้องมีหน้าที่ต่อพระผู้เป็นเจ้า ด้วยการปฏิบัติศาสนกิจที่ถูกกำหนดเช่นกัน ทั้งสองหน้าที่นั้นต้องมีการปฏิบัติควบคู่กันไป ตามเวลาและสถานที่ที่กำหนด เพราะมุสลิมต้องหาความสุขให้ได้ทั้งทางโลกนี้และโลกหน้า อัลลอฮฺ ตรัสว่า
رِجَالٌ لّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالأَبْصَارُ
“บรรดาผู้ชายที่การค้าขายมิได้ทำให้พวกเขาละจากการระลึกถึงอัลลอฮฺ การดำรงละหมาดและการบริจาคซะกาต โดยพวกเขากลัววันที่หัวใจ และตาเหลือกถลนในวันนั้น”
(สูเราะฮฺ อันนูร โองการที่ 37)
อัลลอฮฺ ตรัสว่า
(وَأَحَلَّ اللهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا)
“และอัลลอฮฺทรงอนุมัติการซื้อขายและทรงห้ามเรื่องดอกเบี้ย”
(สูเราะฮฺ อัล-บะกอเราะฮฺ อายะฮฺที่ 275)
การทำงานหาเลี้ยงชีพด้วยตัวเองแม้เพียงด้วยงานเล็กๆ ที่อาจจะดูไม่มีเกียรติใดๆ ทางสังคมเลย แต่ก็ถือว่าเป็นสิ่งประเสริฐในอิสลาม ดีกว่าการขอจากผู้อื่นโดยไม่ยอมทำงาน ท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้กล่าวไว้
لَأَنْ يَحْتَطِبَ أَحَدُكُمْ حُزْمَةً علَى ظَهْرِهِ، خَيْرٌ له مِن أَنْ يَسْأَلَ أَحَدًا فيُعْطِيَهُ أَوْ يَمْنَعَهُ.
“การที่พวกท่านผู้ใดผู้หนึ่งหาฟืนแล้วแบกบนหลังเอาไปขายนั้น ย่อมดีกว่าการเที่ยวขอจากผู้อื่น ซึ่งเขาอาจจะให้หรือไม่ให้”
(บันทึกโดยบุคอรีย์)
ดังนั้นเราจึงพบว่าบรรพบุรุษอิสลามสมัยก่อนทั้งบรรดานบีทั้งหลายก็เป็นคนที่ทำงาน เช่นนบีมูซาเคยรับจ้างทำงานเลี้ยงแพะ นบี ดาวูดก็ทำงานและหาเลี้ยงชีพจากน้ำมือของตน
ท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม กล่าวว่า
كَانَ دَاوُدُ عليهِ السَّلامُ لا يَأْكُل إِلاَّ مِن عَملِ يَدِهِ
“ท่านนบีดาวูดไม่เคยกินอาหารใดเว้นแต่ที่ได้มาจากการทำงานด้วยน้ำมือของตน”
(บันทึกบุคอรีย์)
ท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม กล่าวว่า
كان زكريا - عليه السلام – نجارًا “ท่านนบีซักกะรียา เป็นช่างไม้”
(บันทึกโดย มุสลิม)
การประกอบอาชีพ ขอบบรรดานบีต่างๆ
ท่านศาสดาดาวูด ทำงานเป็น ช่างทำเสื้อเกราะ
ท่านศาสดา ซอและฮฺ ทำงานเป็น นักธุรกิจการค้า
ท่านศาสดานูฮฺ ทำงานเป็น ช่างก่อสร้าง
ท่านศาสดาอิดรีส ทำงานเป็น ช่างเย็บเสื้อผ้า
ท่านศาสดามุฮัมมัดศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม ทำงานเป็น เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์”
ท่านรอซูล ศ็อลลัลลอฮฺ อะลัยฮิ วะสัลลัม เองก็เคยทำงานเช่นกัน สมัยที่ยังเป็นเด็กท่านเคยรับจ้างเลี้ยงแพะและเมื่อเป็นหนุ่มท่านเคยทำงานเป็นพ่อค้า และเคยเดินทางค้าขายถึงเมืองซีเรีย
เศาะหาบะฮฺ และ อิม่าม ก็มีอาชีพต่างๆ เช่น
- ท่านอบูบักรฺ เป็นช่างฝีมือและเป็นพ่อค้า
- ท่านอุมัรฺ เป็นชาวสวน
- ท่านอุษมาน อับดุรเราะหฺมาน บินเอาฟฺ เป็นพ่อค้า
- อะบูกอตาดะฮฺ ล่าสัตว์
- อิม่ามมาลิก อิม่าม อบูฮานีฟะ พ่อค้าขายเสื้อผ้า
- อิม่ามอะหมัด เย็บผ้า ให้เช่าที่พัก
การปฏิบัติ
- การทำงานอย่างสุจริตเพื่อหาเลี้ยงชีพเป็นสิ่งที่อิสลามสนับสนุนเป็นอย่างยิ่ง
- การทำงานไม่ว่าจะเป็นอาชีพอะไรก็ตาม ถ้าหากเป็นอาชีพที่สุจริตแล้ว ล้วนเป็นสิ่งที่มีเกียรติถึงแม้จะดูต่ำต้อยในสายตาผู้อื่น
- อิสลามไม่สนับสนุนให้ขอทานจากผู้อื่น โดยเฉพาะผู้ที่มีความสามารถจะทำงานได้
- อิสลามต้องการให้มุสลิมเป็นผู้ให้มากกว่าเป็นผู้รับ
- การทำงานเป็นสิ่งที่บรรดานบีและคนรุ่นก่อนได้ทำไว้เป็นแบบอย่างให้คนรุ่นหลังได้ทำตาม
ดุอาอฺ
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْهُدَى، وَالتُّقَى، وَالْعَفَافَ، وَالْغِنَى
อ่านว่า: อัลลอฮุมม่า อินนียฺ อัซอ้าลู้กั้ล ฮู่ดา วัตตู้กอ วัลอ้าฟ๊าฟ วัลฆี่นา
ความว่า: โอ้อัลลอฮฺ แท้จริงฉันขอต่อพระองค์ ซึ่งทางนำ ความยำเกรง และการครองตนให้สะอาดปราศจากบาปและซินา และความพอเพียง
(บันทึกโดย: มุสลิม)
اللَّهُمَّ اكْفِنِيْ بِحَلَالِكَ عَنْ حَرَامِكَ، وَأَغْنِنِيْ بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاكَ
อ่านว่า: อัลลอฮุมมักฟี้นี บี้ฮ่าลาลี้ก้า อันฮ่ารอมี้ก้า ว่าอัฆนี้นี บี้ฟัดลี่ก้า อัมมัน ซี่วาก้า
ความว่า: โอ้อัลลอฮฺ โปรดให้ฮาลาลของพระองค์เป็นที่เพียงพอแก่ฉัน(ให้พ้น)จากหะรอมของพระองค์ และโปรดให้ฉันร่ำรวยอันเนื่องด้วยความโปรดปรานของพระองค์ ให้พ้นจาก(การพึ่งพา)ผู้อื่นจากพระองค์
(บันทึกโดย: อัตติรมิซียฺ)
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ عِلْمًا نَافِعًا وَرِزْقًا طَيِّبًا وَعَمَلا مُتَقَبَّلاً
อ่านว่า: อัลลอฮุมม่า อินนียฺ อัซอ้าลู้ก้า อิ้ลมัน นาฟี้อัน ว่าริซก็อน ต็อยยี้บัน ว่าอ้าม่าลัน มู่ต้าก็อบบ้าลัน
ความว่า: โอ้อัลลอฮฺ แท้จริงขอต่อพระองค์ ซึ่งความรู้ที่ให้ประโยชน์ ปัจจัยยังชีพที่ดี และการงานที่ถูกตอบรับ
(บันทึกโดย: อิบนุมาญะฮฺ)
