มารยาทต่ออาหารและเครื่องดื่ม

          ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้กำหนดบัญญัติเกี่ยวกับมารยาทในการรับประทานอาหารและเครื่องดื่มจำนวนหนึ่งแก่ประชาชาติของท่าน เพื่อให้พวกเขามีภาพลักษณ์ที่ดูดีและสวยงามที่สุดทางด้านมารยาทและการรำลึกถึงพระผู้ประทานความโปรดปรานและปัจจัยต่างๆแก่พวกเขา และส่วนหนึ่งของมารยาทดังกล่าวได้แก่

   ♦ กล่าว “บิสมิลลาอฮฺ” ก่อนนั่งรับประทานหรือดื่ม และกล่าว “อัลฮัมดุลิลลาฮฺ” หลังเสร็จจาการรับประทานหรือดื่ม

     โดยให้มุสลิมกล่าวเมื่อจะเริ่มทานหรือดื่มว่า : (بِسْمِ اللَّهِ) บิสมิ้ลลาฮฺ “ด้วยพระนามของอัลลอฮฺ “ 

     ดังมีรายงานจากท่านอุมัร บินสะลามะฮฺ ร่อฎิยัลลอฮุอันฮุ ว่า ท่านกล่าวว่า : เมื่อครั้งที่ฉันเป็นเด็กภายใต้ความดูแลของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม (ขณะรับประทานอาหาร) มือของฉันจะบินว่อนไปทั่วทุกมุมของถาดอาหาร ดังนั้น ท่านร่อซูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม จึงกล่าวสอนฉันว่า : 

يَا غُلامُ سَمِّ اللَّهَ، وَكُلْ بَيَميِنِكَ، وكُلْ ممّا يَلِيْكَ فَمَا زَالَتْ تِلْكَ طُعْمَتِيْ بُعْدًا .

     “เด็กน้อยเอ๋ย ! จงกล่าว “บิสมิลลาฮฺ” และทานอาหารด้วยมือข้างขวา และจงทานจากอาหารที่อยู่ตรงหน้าเจ้า หลังจากนั้น การรับประทานอาหารของฉันก็เป็นเช่นนั้นตลอดไป”

(บันทึกโดย อัลบุคอรีย์ เลขที่ 5376 ,และมุสลิม เลขที่ 2002)

     และหากลืมกล่าว “บิสมิลลาฮฺ” ก่อนรับประทานอาหาร และนึกขึ้นได้ในขณะกำลังรับประทานอาหารอยู่ก็ให้กล่าวทันทีว่า : (بِسْمِ اللَّهِ أَوَّلَهُ وآخِرَهُ)

(บันทึกโดย อบูดาวูด เลขที่ 3767 และอัตติรมีซีย์ เลขที่ 1858 และท่านกล่าวว่า หะดีษฮะซัน เศาะฮีฮฺ)

     “ด้วยพระนามของอัลลอฮฺ ทั้งตอนแรกและตอนสุดท้าย” ตามที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้แนะนำไว้

          ส่วนประโยชน์ของการกล่าว “บิสมิลลาฮฺ” ก็เพื่อเป็นการป้องกันจากการรังควานของชัยฏอนโดยการเข้าร่วมรับประทานอาหารด้วย ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมได้กล่าวว่า 

إِنَّ الشَّيْطَانَ يَسْتَحِلُّ الطَّعَامَ أَنْ لَا يُذْكَرَ اسْمُ اللهِ عَلَيْهِ

“แท้จริง ชัยฏอนจะเข้าร่วมรับประทานอาหารที่ไม่ได้กล่าวพระนามของอัลลอฮฺ”

(บันทึกโดย มุสลิม เลขที่ 2017)

   ♦ ทานอาหารที่อยู่ตรงหน้า และไม่ทานอาหารที่อยู่ตรงหน้าผู้อื่นหรือตรงกลางถาด

          ส่วนหนึ่งจากมารยาทของการรับประทานอาหาร คือ เมื่อบุคคลใดร่วมรับประทานกับผู้อื่นก็ให้รับประทานอาหารที่อยู่ตรงหน้า ดังที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้ชี้แนะ อุมัร บิน อบีสะละมะฮฺ ในฮะดีษของท่านที่ว่า :

وَكُلْ مِمَّا يَلِيْكَ .  “..และเจ้าจงรับประทานอาหารที่อยู่ตรงหน้าเจ้า...”

   ♦ นั่งรับประทานอาหารและดื่ม และไม่ยืนหรือนอนเอกเขนกพิงกาย

          ส่วนหนึ่งจากมารยาทของการรับประทานอาหาร คือ ต้องนั่งรับประทานอย่างเรียบร้อยโดยไม่พิงกาย เนื่องจากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมได้กล่าวว่า :

إِنِّيْ لَا آكُلُ مُتَّكِئًا   “แท้จริง ฉันจะไม่รับประทานอาหารในลักษณะที่นอนเอกเขนกพิงกาย”

(บันทึกโดยอัลบุคอรีย์ เลขที่ 5398, 5399)

          คำว่า “นอนพิงกาย” หมายถึงการนอนเหยียดยาวไปในทางใดทางหนึ่งโดยเอามือพิงไว้หรือพิงด้วยสิ่งอื่น และบางคนอธิบายว่าหมายถึง การนั่งท่าขัดสมาธิ

(ฟัตฮุลบารีย์ เล่ม 9 หน้า 541, สุบุลุสสลาม เล่ม 3 หน้า 119)

   ♦ การนั่งดื่มน้ำ

          ส่วนหนึ่งจากมารยาทการดื่มน้ำ คือ มุสลิมจะต้องนั่งดื่ม เพราะการนั่งดื่มเป็นการปฏิบัติที่สมบูรณ์ที่สุด ซึ่งเป็นวิธีดื่มที่สอดคล้องกับการปฏิบัติของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม แต่ก็อนุญาตให้ยืนดื่มได้ เนื่องจากมีหลักฐานที่ซอฮีฮฺ จากท่านนนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ว่าท่านเคยยืนดื่ม และหลักฐานการอนุญาตให้ยืนดื่มดังกล่าวได้เปลี่ยนความหมายของการห้ามยืนดื่มที่มีรายงานจากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม

          ท่านฮาฟิซ อิบนุ ฮะญัร ได้กล่าวว่า : และที่ฉันเข้าใจคือ บรรดาฮะดีษที่รายงานว่าท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ยืนดื่มนั้นบ่งชี้ถึงการอนุญาตให้กระทำเช่นนั้น ส่วนบรรดาฮะดีษที่ห้ามนั้น บ่งชี้ถึงการส่งเสริมและการกระตุ้นให้ปฏิบัติในสิ่งที่เหมาะสมและสมบูรณ์กว่า

(ดู ฟัตฮุลบารีย์ เล่ม 10 หน้า 83 )

   ♦ ทานอาหารและดื่มน้ำด้วยมือขวา

          การรับประทานอาหารและการดื่มโดยใช้มือขวาเป็นมารยาทที่วาญิบ (จำเป็น) ต้องยึดปฏิบัติอย่างเคร่งครัด

     ซึ่งท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้สั่งให้อุมัรบิน อะบี สะละมะฮฺ ปฏิบัติเช่นนี้  โดยท่านกล่าวว่า : “เจ้าจงทานด้วยมือขวาของเจ้า” 

     เมื่อครั้งที่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้เห็นชายคนหนึ่งกินด้วยมือซ้าย 

     ท่านจึงกล่าวกับชายคนนั้นว่า “เจ้าจงทานด้วยมือขวาของเจ้า” 

     ชายคนนั้นตอบว่า : “ฉันไม่สามารถทำได้ (ซึ่งความจริงแล้ว ความยโสโอหังที่อยู่ในตัวเขาต่างหาก ได้กีดกันไม่ให้เขาปฏิบัติเช่นนั้น)”

     ดังนั้น ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม จึงได้สาปแช่งเขาโดยกล่าวว่า “เจ้าจะไม่สามารถ(ทานด้วยมือขวา)ตลอดไป ! ” 

     หลังจากนั้นชายผู้นั้นก็ไม่สามารถยกมือขวาของตนไปถึงปากได้อีกเลย 

(บันทีกโดย มุสลิม เลขที่ 2021) 

          เพราะหลังจากนั้น มือขวาของเขาได้กลายเป็นอัมพาตทำให้ไม่สามารถยกถึงปากได้ ซึ่งฮะดีษเป็นการบ่งชี้อย่างชัดเจนถึงการไม่อนุญาตหรือห้ามรับประทานด้วยมือซ้าย

     แท้จริงแล้ว ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ได้กล่าวว่า "ชัยฏอนนั้น จะกินและดื่มโดยใช้มือข้างซ้ายของมัน"

(บันทีกโดย มุสลิม เลขที่ 2020)

จากหนังสือจริยธรรมสำหรับเยาวชน  อัลอิศลาหฺ สมาคม