ครอบครัวมุสลิมกับสังคมโลกปัจจุบัน
โดย อัชชะมาลี่ย์
แปลเรียบเรียง ยะห์ยา หัสการณ์บัญชา
สังคมที่ดีและมีคุณภาพนั้นเป็นสังคมที่มนุษย์ทุกๆคนใฝ่ฝันและปรารถนา เพราะสังคมที่ดีนั้นเป็นสังคมที่ผู้คนทั้งหลายสามารถใช้ชีวิตของพวกเขาได้อย่างสงบสุข ปราศจากซึ่งความหวาดกลัว ความหวาดระแวง และสามารถยืนหยัดอยู่ในโลกใบนี้ได้อย่างมั่นคงและเข้มแข็ง ท่ามกลางสังคมอื่นๆที่ด้อยคุณภาพและเต็มไปด้วยปัญหา ข้อพิพาทระหว่างบุคคลในสังคมนั้นๆ ซึ่งปัจจัยและสาเหตุสำคัญ เปรียบเสมือนกุญแจไขความลับของความสำเร็จในสังคมที่ดีนั้นก็คือ ครอบครัวที่ดีนั่นเอง เป็นที่สังเกตได้โดยทั่วไปว่า “สังคมใดก็ตามที่มีโครงสร้างพื้นฐานมาจากครอบครัวที่ดีสังคมนั้นจะเป็นสังคมที่มีคุณภาพและสงบสุข”
ฉะนั้นในมุมมองของอิสลามซึ่งเป็นศาสนาที่ได้ประมวลไว้ด้วยสัจธรรมอย่างครบถ้วนและสมบูรณ์แบบ ได้ให้ความสำคัญกับการสร้างครอบครัวที่ดีเป็นอันดับต้นๆ ทั้งในอัลกุรอานและแบบฉบับของท่านศาสนทูต ซ็อลลัลลอฮุอลัยฮิวะซัลลัม ดังที่อัลลอฮฺ ตะอาลา ตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า
{ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا }
“โอ้บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย จงปกป้องตัวของพวกเจ้าและครอบครัวของพวกเจ้าให้รอดพ้นจากไฟนรก”
( ซูเราะฮฺ อัตตะหฺรีม อายะฮฺที่6 )
สำหรับการสร้างครอบครัวที่ดีนั้น อิสลามได้วางแนวทางอย่างละเอียดอ่อนและลึกซึ้งอย่างมากเพราะอิสลามมิได้เริ่มวางแผนครอบครัวหลังจากเเต่งงานแล้ว แต่ทว่าอิสลามได้เริ่มตั้งแต่ก่อนที่มนุษย์จะมีครอบครัวเสียอีก โดยเริ่มต้นตั้งแต่ก้าวแรกของการสร้างครอบครัวนั่นก็คือการประพฤติตนให้เป็นคนดี เพราะอิสลามได้ชี้แนวทางเอาไว้ว่าคนที่ดีก็จะได้ครองคู่กับคนที่ดีและคนเลวก็จะได้ครองคู่กับคนเลว ดังที่อัลลอฮฺตรัสไว้ว่า
{ الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ ۖ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ }
“หญิงชั่วย่อมคู่ควรกับชายชั่ว และชายชั่วย่อมคู่ควรกับหญิงชั่ว
และหญิงดีย่อมคู่ควรกับชายดี และชายดีย่อมคู่ควรกับหญิงดี”
(ซูเราะฮฺ อันนูร อายะฮฺที่26 )
จากนั้นก็คือการดุอาวิงวอนต่ออัลลอฮฺให้เขาได้คู่ครองที่ดี เพราะอิสลามสอนให้ผู้ศรัทธาเลือกคู่ครองที่ดี ดังที่อัลลอฮฺทรงตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า
{ فَانكِحُوا مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاءِ }
" สูเจ้าทั้งหลายจงแต่งงานกับบรรดาหญิงที่ดีและเหมาะสมกับสูเจ้า "
( ซูเราะฮฺอันนิซาอฺ อายะฮฺที่ 3 )
และท่านศาสนทูต ศ็อลลัลลอฮฺ อลัยฮิวะสัลลัมเองก็ได้ให้ความสำคัญในการเลือกคู่ครองเป็นอันมากซึ่งท่านได้ให้แนวทางในการเลือกคู่ครองเอาไว้อย่างสมบูรณ์แบบ โดยสั่งใช้ให้ผู้ศรัทธาเลือกคู่ครองที่ดีมีศาสนา ดังที่ท่านได้กล่าวไว้ในอัลหะดีษบทหนึ่งว่า
تُنْكَحُ المَرْأَةُ لأَرْبَعٍ : لِمَالِهَا ، وَلِحَسَبِهَا ، وَلِجَمَالِهَا ، وَلِدِينِهَا ، فَاظْفَرْ بِذاتِ الدِّينِ تَربَتْ يَدَاك . مُتَّفَقٌ عَلَيهِ .
“สตรีนั้นจะถูกพิจารณาเพื่อแต่งงานจากคุณสมบัติ 4 อย่างต่อไปนี้
1. ความร่ำรวยของนาง 2. วงศ์ตระกูลของนาง 3.ความงามของนาง 4. ศาสนาของนาง
ฉะนั้นจงเลือกสตรีที่มีศาสนาเถิด(ประพฤติตนอยู่ในหลักธรรมคำสอนของศาสนา) มิเช่นนั้นแล้วมือของท่านจะเปื้อนดิน(เป็นสำนวนอาหรับ หมายถึง ชีวิตของท่านจะทุกข์ยากลำบากหากว่าไม่เลือกหญิงที่มีศาสนา)”
(บันทึกโดยอิมามบุคอรีย์และมุสลิม)
ซึ่งสาเหตุที่อิสลามได้สั่งใช้ให้ผู้ศรัทธาเลือกคู่ครองที่ดีมีศาสนานั้นก็อันเนื่องมาจากว่า
♥ สามีที่ดีมีศาสนานั้นจะปกครองดูแลครอบครัวได้อย่างถูกต้องและมั่นคงและสามารถนำพาครอบครัวดำเนินชีวิตไปตามแนวทางอันถูกต้องที่อิสลามได้วางรากฐานไว้ อันเป็นเหตุให้ครอบครัวนั้นได้รับความพึงพอพระทัยและความเมตตาจากอัลลอฮฺและได้รับสรวงสวรรค์อันสถาพรเป็นรางวัลตอบแทนจากพระองค์
♥ ส่วนภรรยาที่ดีมีศาสนานั้นก็จะอบรมเลี้ยงดูบุตรด้วยกับหลักคำสอนของอิสลามในทุกอิริยาบถการเคลื่อนไหวของบุตร อาทิเช่น สอนให้บุตรอ่านอัลกุรอาน และทำละหมาด , อ่านดุอาต่างๆ ตลอดจนอบรมจรรยามารยาทอันดีงาม ฯลฯ เป็นต้น
ดังที่กล่าวมาข้างต้นนั้นจะสังเกตเห็นได้ว่าสามีและภรรยาที่ดีนั้นเป็นปัจจัยและสาเหตุสำคัญที่จะทำให้ครอบครัวและสังคมเกิดความสงบสุขและมั่นคง
หากเรามองย้อนกลับไปในอดีต เราจะพบว่าบรรดาชนในยุคแรกเริ่มของอิสลามนั้นต่างก็เป็นแบบอย่างที่ดีในเรื่องการวางแผนและการสร้างครอบครัวที่ดี ซึ่งหากจะหยิบยกนำมากล่าว ณ ที่นี้คงจะไม่สามารถนำมากล่าวได้ทั้งหมด และผู้ที่เป็นแบบอย่างที่ดีที่สุดในการสร้างและปกครองครอบครัวที่ดีที่สุดนั้นก็คือท่านศาสนทูต ศ็อลลัลลอฮฺอลัยฮิวะสัลลัม นั่นเอง
ซึ่งท่านศาสนทูตได้กำชับให้ความสำคัญในการวางแผนและสร้างครอบครัวตลอดจนสังคมที่ดีและมั่นคง โดยท่านได้กล่าวไว้ในอัลหะดีษของท่านไว้ในหลายๆบทด้วยกัน เช่น
♦ - สอนให้ผู้นำมีความรับผิดชอบต่อตนเองและสมาชิกที่อยู่ภายใต้การปกครองของตนเอง ดังที่ท่านได้กล่าวว่า
(كلكم رَاعٍ ، وَكُلُّكُمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ : وَالأمِيرُ رَاعٍ ، والرَّجُلُ رَاعٍ عَلَى أهْلِ بَيتِهِ ، وَالمَرْأةُ رَاعِيةٌ عَلَى بَيْتِ زَوْجها وَوَلَدهِ ، فَكُلُّكُمْ رَاعٍ ، وَكُلُّكُمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ). مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.
“ท่านทั้งหลายเป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบ และจะต้องถูกสอบสวนถึงสิ่งที่ได้ดูแลและได้รับมอบหมาย และ
ผู้ปกครองนั้นเป็นผู้ที่จะต้องมีความรับผิดชอบ ,
สามีต้องดูแลรับผิดชอบต่อสมาชิกในครอบครัวของเขา ,
ภรรยาต้องดูแลรับผิดชอบต่องานบ้านของสามีและลูกๆของนาง
ดังนั้นพวกท่านทั้งหลายจึงเป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบและจะต้องถูกสอบสวนถึงสิ่งที่ดูแลและได้รับมอบหมาย”
(บันทึกโดย อิมามบุคอรีย์และมุสลิม)
♦ - สอนให้ผู้นำมีจรรยามารยาทอันงดงามโดยยึดเอามาจากอัลกุรอานและแบบอย่างของท่านศาสนทูต ดังที่อัลลอฮฺตรัสว่า
{ لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ }
" แท้ที่จริงแล้วท่านศาสนทูตนั้นเป็นแบบอย่างที่ดีสำหรับพวกเจ้า "
(ซูเราะฮฺ อัลอะหฺซาบ อายะฮฺที่ 21)
และท่านศาสนทูตก็ได้กล่าวว่า
بعثت لأتمم صالح الأخلاق). رواه الحاكم ، والبيهقى.)
“ฉันนั้นถูกแต่งตั้งให้เป็นศาสนทูตเพื่อเป็นแบบอย่างของมารยาทอันดีงามและสมบูรณ์”
(บันทึกโดย อัลฮากิม และ อัลบัยฮะกีย์ โดยเชคอัลบานีย์ได้กล่าวว่าเป็นหะดีษที่ถูกต้อง (ศ่อเฮี๊ยะหฺ))
♦ - สอนให้สามีครองเรือนอยู่ร่วมกับภรรยาด้วยคุณธรรม
ดังที่ท่านศาสนทูตได้ถูกถามว่า " สิทธิของภรรยาที่จะได้รับจากสามีนั้นคืออะไร"?
(أن تطعمها إذا طعمت وتكسوها إذا اكتسيت ولا تضرب الوجه ولا تقبح ولا تهجر إلا في البيت).
رواه أبو داود وابن حبان و صححه الألباني.
ท่านศาสนทูตจึงตอบว่า " ท่าน(สามี)จะต้องให้นางรับประทานอาหารเหมือนดังที่ท่านรับประทาน และท่านจะต้องให้เสื้อผ้าอาภรณ์เเก่นางดังที่ท่านมีเสื้อผ้าอาภรณ์สวมใส่ และท่านจะต้องไม่ตบหน้าของนาง และท่านจะต้องไม่ด่าทอนางด้วยคำพูดที่น่ารังเกียจ และท่านจะต้องไม่หนีห่างออกจากนางเว้นแต่ภายในบริเวณบ้านของท่าน "
(บันทึกโดยอิมามอบูดาวุด และอิบนุ หิบบาน โดยท่านเชค อัลบานีย์กล่าวว่าเป็นหะดีษที่ถูกต้อง(ศ่อเฮี๊ยะหฺ))
♦ - สอนให้ภรรยาดูแลปรนนิบัติสามีอย่างดี โดยท่านศาสนทูตได้เปรียบเทียบไว้ในหะดีษบทหนึ่งว่า
لو كنت آمرا أحدا أن يسجد لأحد لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها
" หากว่าฉันสามารถสั่งใช้ให้คนๆหนึ่งสุญูด( เคารพ เชื่อฟัง ) ต่อ คนๆหนึ่งได้ ฉันจะสั่งใช้ให้ภรรยา สุญูด (เคารพ เชื่อฟัง ) ต่อสามีของนาง “
(บันทึกโดย อิมามอบูดาวุดและ อิบนุมาญะฮฺ)
♦ - สอนให้บุตรหลานเชื่อฟังบิดามารดา และดูแลปรนนิบัติท่านทั้งสองอย่างดี ดังที่มีระบุในหะดีษบทหนึ่งของท่านศาสนทูตได้กล่าวไว้ว่า
أيُّ العَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللهِ تَعَالَى ؟ قَالَ : الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا قُلْتُ : ثُمَّ أيُّ ؟ قَالَ : بِرُّ الوَالِدَيْنِ قلتُ : ثُمَّ أيُّ ؟ قَالَ : الجِهَادُ في سَبيلِ اللهِ متفقٌ عَلَيْهِ
" รายงานจากท่านอิบนุมัสอู๊ดโดยท่านได้ถามท่านศาสนทูตว่า " การงานใดหรือที่เป็นที่รักยิ่ง ณ ที่อัลลอฮฺ
ท่านศาสนทูตตอบว่า " การละหมาดตรงเวลา "
ฉันจึงถามท่านอีกว่า "แล้วอะไรต่อจากนั้นหรือ "
ท่านตอบว่า " การทำดีต่อบิดามารดา "
ฉันจึงถามท่านอีกว่า " แล้วอะไรต่อจากนั้นหรือ "
ท่านตอบว่า " การต่อสู้ในหนทางของอัลลอฮฺ "
( บันทึกโดยอิมามบุคอรีย์และมุสลิม)
ที่กล่าวมานี้เป็นเพียงบางตัวอย่างที่ท่านศาสนทูตได้ชี้นำครอบครัวมุสลิมให้ดำเนินรอยตาม ซึ่งบรรดามุสลิมในยุคแรกๆต่างก็ปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัดอันเป็นเหตุให้ครอบครัวและสังคมในยุคนั้นมีความเข้มแข็งมั่นคงและผู้คนต่างใช้ชีวิตได้อย่างมีความสงบสุข
แต่เมื่อเราย้อนกลับมามองและพิจารณาถึงสภาพครอบครัวมุสลิมในสังคมโลกปัจจุบันเราจะพบว่ามีความตกต่ำลงไปจากในอดีตเป็นอันมาก ซึ่งสาเหตุหลักๆที่ทำให้ครอบครัวและสังคมมุสลิมเกิดความตกต่ำลงไปจากเดิมในอดีตอันรุ่งเรืองมีดังนี้
♣ - ออกห่างจากคำสอนของอิสลามอันถูกต้องที่ตั้งอยู่บนบรรทัดฐานของอัลกุรอานและแบบฉบับของท่านศาสนทูตอันเป็นเหตุทำให้พวกเขาหันเหออกจากแนวทางอันถูกต้องในที่สุด
♣ - ขาดความรับผิดชอบในหน้าที่อันทรงเกียรติและหลงใหลคลั่งใคล้ในค่านิยมของกลุ่มชนอื่น
♣ - ละเลยการเอาใจใส่ในการเลือกคู่ครองที่ดีมีศาสนาให้กับบุตรหลาน ดังนั้นเมื่อเลือกคู่ครองโดยมองปัจจัยอื่นเหนือกว่าการมีศาสนา เช่น ทรัพย์สมบัติ ชื่อเสียงเกียรติยศ จึงทำให้ครอบครัวนั้นมิสามารถดำเนินไปในหนทางที่ประสบความสำเร็จอย่างเเท้จริงได้
♣ - ละเลยการเอาใจใส่ในการศึกษาเรียนรู้วิชาการทางด้านศาสนาอันถูกต้องและมองว่าการเรียนรู้ศาสนาเป็นเรื่องล้าสมัย
♣ - หลงใหลชีวิตในโลกนี้จนหลงลืมความสุขที่แท้จริงในโลกหน้าอันนิจนิรันดร์
สิ่งต่างๆที่ได้กล่าวมานี้สามารถเปลี่ยนแปลงปรับปรุงและพัฒนาให้ครอบครัวและสังคมมุสลิมกลับมาเป็นสังคมที่เข้มแข็งและมั่นคงได้หากทุกๆครอบครัวร่วมมือกันโดยทำให้ครอบครัวของตนเองเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับครอบครัวอื่น เมื่อทุกๆครอบครัวเป็นครอบครัวที่ดีก็จะทำให้สังคมนั้นๆเกิดความเข้มแข็งและสามารถยืนหยัดอยู่ในสังคมโลกปัจจุบันและอนาคตได้ด้วยความมั่นคงและสงบสุข
