สิทธิของเครือญาติ
เชค มุหัมมัด บิน ศอลิห์ อัล-อุษัยมีน
สำหรับญาติพี่น้องที่มีความสัมพันธ์เครือญาติกับท่าน เช่น เป็นพี่น้อง ลุง ป้า น้า อา ตลอดจนลูกพี่ลูกน้อง หรือบุคคลอื่นที่เป็นเครือญาติกับเรานั้นพวกเขามีสิทธิพึงได้รับ ดังที่อัลลอฮฺได้ตรัสว่า
( وَءَاتِ ذَا ٱلۡقُرۡبَىٰ حَقَّهُۥ﴾ [الإسراء: ٢٦]
“และจงให้สิทธิแก่ผู้ที่เป็นเครือญาติ”
(อัล-อิสรออ์ : 26)
และพระองค์ได้ตรัสว่า
“และจงเคารพสักการะอัลลอฮฺเถิด และอย่าให้มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดเป็นภาคีกับพระองค์
และจงทำดีต่อผู้บังเกิดเกล้าทั้งสอง และต่อผู้เป็นเครือญาติ”
(อัน-นิสาอ์ : 36)
ดังนั้น จำเป็นที่จะต้องเชื่อมสัมพันธ์กับผู้ที่เป็นญาติด้วยกัน ด้วยการทุ่มเทแรงกายแรงใจ และเอื้อเฟื้อทรัพย์สินเงินทองในยามที่ญาติต้องการหรือมีความจำเป็น ซึ่งเรื่องการช่วยเหลือกันในหมู่เครือญาติเป็นสิ่งที่ได้รับการยืนยันโดยบทบัญญัติทางศาสนา สติปัญา และกมลสันดานอันเป็นธรรมชาติของมนุษย์
มีหลักฐานตัวบทมากมายที่ส่งเสริมให้มีการเชื่อมและสานสัมพันธ์ในหมู่เครือญาติที่ใกล้ชิด ในตำราหะดีษเศาะฮี้หฺอัล-บุคอรีย์และมุสลิม ได้บันทึกหะดีษที่รายงานจากท่าอบูฮุร็อยเราะฮฺ แท้จริงท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
“อัลลอฮฺได้ทรงสร้างสรรพสิ่งทั้งหลายจนเมื่อเสร็จสิ้นแล้ว อัร-เราะหิม (ตัวเครือญาติ) ก็ได้ลุกขึ้นมาและกล่าวว่า นี่คือการยืนของผู้ขอความคุ้มครองให้พ้นจากการถูกตัดขาด
พระองค์อัลลอฮฺก็ตรัสว่า ได้ เจ้าจะพอพอใจหรือไม่ หากฉันจะเชื่อมสัมพันธ์กับผู้ที่เชื่อมสัมพันธ์กับเจ้า และฉันจะตัดขาดกับผู้ที่ตัดขาดกับเจ้า ?
มันได้ตอบว่า ใช่ ข้าพอใจแล้ว”
จากนั้นท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะสัลลัม ก็ได้กล่าวว่า “พวกท่านจงอ่านอายะฮฺนี้เถิดหากพวกท่านประสงค์
( فَهَلۡ عَسَيۡتُمۡ إِن تَوَلَّيۡتُمۡ أَن تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَتُقَطِّعُوٓاْ أَرۡحَامَكُمۡ ٢٢ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ فَأَصَمَّهُمۡ وَأَعۡمَىٰٓ أَبۡصَٰرَهُمۡ ٢٣﴾ [محمد : ٢٢-23]
“ดังนั้น พวกเจ้าหวังกันหรือว่า หากพวกเจ้าผินหลังให้(กับการศรัทธาแล้ว)พวกเจ้าก็จะได้ก่อความเสียหายในแผ่นดิน และตัดความสัมพันธ์ทางเครือญาติของพวกเจ้า? ชนเหล่านี้แหล่ะ คือบรรดาผู้ที่อัลลอฮฺทรงสาปแช่งพวกเขา ดังนั้น พระองค์จึงทรงทำให้พวกเขาหูหนวกและทรงทำให้พวกเขาตาบอด(จากการได้พบสัจธรรมและความดีงาม)”
(มุหัมมัด : 22-23) (บันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ 5987 และมุสลิม 2554)
และท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม กล่าวว่า
«مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ»
“ใครก็ตามที่มีความศรัทธาต่ออัลลอฮฺและวันกิยามะฮฺ ก็จงเชื่อมสัมพันธ์กับเครือญาติของเขา”
(บันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ 6138)
ปัจจุบันมีผู้คนส่วนใหญ่มักจะละเลยสิทธิที่พึงมีต่อเครือญาติ ซึ่งเราจะพบว่าบางคนไม่รู้จักแม้กระทั้งญาติใกล้ชิดของตนเอง ไม่เคยเชื่อมสัมพันธ์กับพวกเขาไม่ว่าจะด้วยทรัพย์สิน ตำแหน่งการงาน หรือ แสดงกิริยามารยาทที่ดีงาม วันเวลาผ่านไปพวกเขาไม่เคยนึกที่จะไปเยี่ยมญาติพี่น้อง ไม่เคยหยิบยื่นของขวัญสักชิ้นหนึ่ง ไม่เคยช่วยเหลือพวกเขาในยามเดือดร้อน ซ้ำร้ายกว่านั้น มีบางคนถึงกับทำร้ายจิตใจของผู้เป็นญาติไม่ว่าจะเป็นคำพูด หรือการกระทำ หรือทั้งคำพูดและการกระทำ น่าแปลกยิ่งนักที่พวกเขายอมผูกสัมพันธ์กับคนอื่นคนไกลแต่ตัดขาดความสัมพันธ์กับญาติสนิทใกล้ชิด
มีบางคนจะเลือกเชื่อมสัมพันธ์เฉพาะกับผู้ที่เชื่อมสัมพันธ์กับเขาด้วยเท่านั้น และจะตัดความสัมพันธ์กับผู้ที่ตัดสัมพันธ์กับเขา เขาผู้นี้ไม่นับว่าเป็นบุคคลที่เชื่อมสัมพันธ์กับญาติมิตร แต่เป็นผู้ที่กระทำอย่างทัดเทียมกัน (ทำดีกับผู้ที่ทำดีกับเขาก่อน) ซึ่งจะเขาอาจแสดงพฤติกรรมนี้กับบรรดาญาติหรือคนอื่นๆ ก็ได้เพราะการตอบแทนในความดีไม่ได้เจาะจงเฉพาะกับผู้ที่เป็นญาติใกล้ชิดเท่านั้นผู้ที่เชื่อมสัมพันธ์อย่างแท้จริงคือผู้ที่สานสัมพันธ์กับญาติมิตรเพื่ออัลลอฮฺเท่านั้น โดยมิได้คำนึงว่าเขาจะตอบรับการเชื่อมสัมพันธ์ของเราหรือไม่ ดังที่หะดีษที่บันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ รายงานจากอับดุลลอฮฺ บิน อัมรฺ บิน อัล-อาศ ว่า แท้จริงท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า
«لَيْسَ الوَاصِلُ بِالمُكَافِئِ، وَلَكِنَّ الوَاصِلَ الَّذِيْ إِذَا قُطِعَتْ رَحِمُهُ وَصَلَهَا»
“ผู้เชื่อมสัมพันธ์(เครือญาติ)ไม่ใช่ผู้ที่กระทำอย่างทัดเทียมกัน (คือ หากใครเชื่อมสัมพันธ์กับเขา เขาก็เชื่อมสัมพันธ์กับคนๆนั้น)
แต่ผู้เชื่อมสัมพันธ์ คือ ผู้ที่เมื่อสัมพันธ์เครือญาติของเขาถูกตัดขาด เขาก็ต่อสัมพันธ์กับมัน"
(บันทึกโดยอัล-บุคอรีย์ 5645, อัต-ติรมิซีย์ 1908, อบู ดาวูด 1697,และอะห์มัด 2/193)
มีชายคนหนึ่งได้กล่าวต่อท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า "โอ้ ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ฉันมีญาติๆ ที่ฉันเชื่อมสัมพันธ์กับพวกเขา ในขณะที่พวกเขาตัดขาดฉัน ฉันทำดีกับพวกเขาขณะที่พวกเขาทำเลวกับฉัน ฉันต้องคอยอดทนกับพวกเขา แต่พวกเขาก็ก้าวร้าวกับฉัน”
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวตอบว่า “หากท่านเป็นอย่างที่ท่านพูด ก็เหมือนว่าท่านได้ทำให้พวกเขาลดเกียรติของพวกเขาเองประหนึ่งว่าให้พวกเขากินขี้เถ้าร้อน และจะมีผู้คอยช่วยเหลือสนับสนุนจากอัลลอฮฺคงอยู่กับท่าน ตราบที่ท่านยังคงรักษาสิ่งนั้นไว้”
(บันทึกโดยมุสลิม 2558, อะห์มัด 2/412)
หากแม้นว่า ไม่มีบุญใดอีกสำหรับผู้ที่เชื่อมสัมพันธ์กับเครือญาติ นอกจากผลบุญที่อัลลอฮฺจะทรงเชื่อมสัมพันธ์กับเขาทั้งในโลกนี้และโลกหน้า ด้วยการประทานความเมตตาของพระองค์ ทรงทำให้การงานของเขาง่ายดาย ทรงปลดเปลื้องทุกข์โศกจากเขา นั่นก็ย่อมมากมายเพียงพอแล้ว แต่ทว่าในความเป็นจริง ยังมีคุณค่าอื่นมากกว่านั้นอีก เพราะการเชื่อมสัมพันธ์ญาติมิตรจะทำให้ครอบครัวยิ่งใกล้ชิด เกิดความรัก ความเอื้ออาทรซึ่งกันและกัน มีจิตใจที่จะช่วยเหลือเกื้อกูลกันในยามตกทุกข์ได้ยาก และรอยยิ้มแห่งความสุขจะปรากฏขึ้นยามที่เราได้ได้เชื่อมไมตรี ประโยชน์ที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นจะกลายเป็นตาลปัตร หากเราแทนที่การเชื่อมสัมพันธ์ในหมู่เครือญาติด้วยการตัดญาติขาดมิตร ซึ่งจะส่งผลให้เราเกิดความห่างเหินมากยิ่งขึ้น
ผู้แปล: อันวา สะอุ และ อุษมาน อิดรีส
Islam House
