จงมีมารยาทในการโต้ตอบ
เรียบเรียง อ.ยะห์ยา หัสการณ์บัญชา
มารยาทอันดีงามตามแบบอย่างท่านนบี 
เป็นสิ่งที่ขาดหายไปจากมุสลิมหลายคนที่อิงแนวทางสลัฟในสังคมบ้านเรา โดยเฉพาะคนที่ไม่ได้ศึกษาศาสนาอย่างแท้จริงมักจะอ้างว่า เวลาโต้แย้งต้องเจาะที่ตัวประเด็นไม่ใช่มามองที่มารยาท ขอแค่เนื้อหาการดะวะฮฺถูกต้อง ก็พอ ไม่จำเป็นต้องมีมารยาท นี่คือความเข้าใจคลาดเคลื่อนที่ผิดพลาดอย่างร้ายแรง
ในอัลกุรอาน อัลลอฮฺ 
ทรงสั่งใช้ให้ผู้ศรัทธาเผยแผ่อิสลามให้แก่มุสลิมและต่างศาสนิกโดยใช้เหตุผล ไหวพริบอันชาญฉลาด ไม่ใช่ เพียงแค่มีข้อมูลหลักฐานในมือแล้วเอาไปยัดเยียดให้คนที่เราไปเผยแผ่แก่เขา โดยไม่คำนึงถึงมารยาทในการดะวะฮฺและโต้แย้ง และการเผยแผ่ให้เราพยายามใช้หิกมะฮฺและข้อคิดสอนใจให้มากๆ แต่ถ้าเลี่ยงไม่ได้ถึงจะใช้วิธีการตอบโต้ ซึ่งจะต้องนำเสนออิสลามในรูปแบบที่สวยงาม มีมารยาท และเจาะเข้าถึงประเด็นที่กำลังโต้แย้ง และให้ความยุติธรรมแก่ผู้ที่เรากำลังโต้แย้งด้วย ประเด็นไหนถูกก็ว่าไปตามถูก ประเด็นไหนผิดก็ว่าไปตามผิด
เพราะการนำเสนออิสลามของดาอีย์ ถือเป็นการแสดงออกถึงภาพลักษณ์ของศาสนาอิสลามไปในตัว ดังนั้นคนที่เป็นดาอีย์ไม่ใช่แค่มีความรู้เท่านั้น แต่ต้องมีมารยาทที่ดีด้วย ดังที่อัลลอฮฺ ตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า
ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ
"และเจ้าจงเชิญชวนไปสู่แนวทางแห่งพระผู้สร้างของเจ้าด้วยเหตุผลและไหวพริบอันชาญฉลาด
และด้วยข้อคิดเตือนใจ และจงตอบโต้พวกเขาด้วยสิ่งที่ดีที่สุด"
(สูเราะฮฺอันนะหฺล์ อายะฮฺที่ 125)
ท่านอิมามอิบนุกะษีร(เราะฮิมะฮุลลอฮฺ)ได้อธิบายอายะฮฺนี้ว่า
"อัลลอฮฺทรงสั่งใช้ท่านนบีมุฮัมมัดให้เชิญชวนประชาชาติของท่านไปสู่อัลลอฮฺโดยใช้หิกมะฮฺ โดยท่านอิบนุญะรีร อัฏฏ็อบรีย์ได้อธิบายว่า หิกมะฮฺคือ อัลกุรอานและสุนนะฮฺ และจงเชิญชวนพวกเขาด้วยข้อคิดเตือนใจ และเตือนเขาให้เกรงกลัวอัลลอฮฺ เพื่อที่พวกเขาจะได้ออกห่างจากลงโทษของอัลลอฮฺ และผู้ใดก็ตามที่เราจำเป็นต้องโต้แย้งกับเขา ก็จงโต้แย้งกับเขาด้วยวิธีที่ดี และมีความสุภาพอ่อนโยน และถ้อยคำที่ดีในการโต้แย้ง ดังที่อัลลอฮฺ ตรัสไว้ในอัลกุรอานว่า
( ولا تجادلوا أهل الكتاب إلا بالتي هي أحسن إلا الذين ظلموا منهم )
"และพวกเจ้าอย่าได้โต้แย้งกับชาวคัมภีร์(ยิวและคริสต์)เว้นแต่จะต้องโต้แย้งด้วยวิธีที่ดีที่สุด
นอกจากพวกที่ล่วงละเมิดจากพวกเขา"
(สูเราะฮฺ อัลอังกะบูต อายะฮฺที่ 46 )
จากอายะฮฺนี้อัลลอฮฺ ทรงสั่งใช้ให้มีความสุภาพต่อคนรอบข้าง และเช่นกันในขณะที่อัลลอฮฺ ทรงสั่งใช้ให้ท่านนบีมูซาและฮารูนไปเชิญชวนฟิรเอาน์ไปสู่การภักดีต่ออัลลอฮฺ พระองค์ตรัสแก่นบี ทั้งสองท่านว่า
( فقولا له قولا لينا لعله يتذكر أو يخشى )
"และเจ้าทั้งสองจงพูดกับเขา(ฟิรเอาน์)ด้วยคำพูดที่สุภาพ หวังว่าเขา(ฟิรเอาน์)จะได้สำนึกและเกรงกลัว"
(สูเราะฮฺ ฏอฮา อายะฮฺที่ 44)
อ้างอิงจากตำราตัฟสีร อิบนุกะษีร
อัลลอฮฺ ทรงชี้แนะบ่าวของพระองค์ว่า พระองค์ทรงแต่งตั้งท่านนบีมุฮัมมัด มาด้วยมารยาทอันสูงส่ง ดังที่พระองค์ตรัสว่า
وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ "และแท้จริงเจ้า(มุฮัมมัด)นั้นเป็นผู้ที่มีมารยาทอันสูงส่ง"
(สูเราะฮฺ อัลเกาะลัม อายะฮฺที่ 4)
และอัลลอฮฺ ตรัสว่า
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ
"เนื่องด้วยพระเมตตาของอัลลอฮฺ เจ้า(นบีมุฮัมมัด)จึงสุภาพอ่อนโยนต่อพวกเขา
และหากแม้นว่าเจ้าเป็นผู้ที่หยาบคายและมีหัวใจที่แข็งกระด้างแล้วไซร้ แน่แท้พวกเขาก็จะออกห่างจากเจ้า"
(สูเราะฮฺ อาลิอิมรอน อายะฮฺที่ 159)
และท่านนบีมุฮัมมัด ได้กล่าวว่า
أكمل المؤمنين إيمانا أحسنهم خلقا "บรรดาผู้ศรัทธาที่มีอีมานศรัทธาที่สมบูรณ์ที่สุดนั้นคือผู้ที่มีมารยาทอันดีงามที่สุด"
(บันทึกโดยอิมามอัตติรมิซีย์ และชัยคฺอัลบานีย์วิเคราะห์ว่าเป็นหะดีษที่เศาะเหี๊ยะฮฺ ถูกต้อง)
ดังนั้นไม่ว่าเราจะโต้แย้งกับใครก็ตาม ทั้งมุสลิม ผู้ปฏิเสธทั้งชาวคัมภีร์และศาสนาอื่นๆ ให้เราปฏิบัติตามคำสั่งใช้ของอัลลอฮฺ และจงเอาแบบอย่างของท่านนบี มาปฏิบัติตาม หากว่าเราหวังจะให้การโต้แย้งของเราถูกต้องตามแนวทางของอิสลามและสัมฤทธิ์ผลอย่างแท้จริง
และพึงระวังการดูถูก เหยียดหยามการมีมารยาทที่ดีด้วย เพราะมารยาทที่ดีโดยเฉพาะในการโต้แย้งคือคำสั่งใช้จากอัลลอฮฺ และเราะสูลของพระองค์
