มุสลิมะฮฺ อุละมาอฺแห่งอิสลาม
เรียบเรียง มุศฏอฟา สุลัยมาน
1. อาอิชะฮฺ บินติ อะบี บักรฺ (เราะฎิยัลลอฮุอันฮา)
ประวัติของนางนั้นมีมากมาย นางเป็นสตรีที่รายงานซุนนะฮฺมากที่สุด และท่านอะบู มูซา อัล-อัชอารียฺ ได้เคยกล่าวถึงนางว่า:
ما أشكل علينا أصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم حديث قط فسألنا عائشة إلا وجدنا عندها منه علما.
"ไม่ว่าจะเรื่องใด ศอหาบะฮฺของท่านรอซูลลุลลอฮฺ มีความลำบากในหะดีษ เมื่อเรานำไปบอกอาอิชะฮฺ และก็พบว่านางรู้"
(สุนัน อัต-ติรมิษียฺ)
2. อาอิชะฮฺ บินติ ฏอลหะฮฺ บิน อุบัยดุลลอฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา
นางคือ อุมมฺ อิมรอน อาอิชะฮฺ บินติ ฏอลหะฮฺ บิน อุบัยดุลลอฮฺ จากเผ่ากุรอยชฺ เป็นชาวเมืองมะดีนะฮฺ พ่อของนางคือ ฎอลหะฮฺ บิน อุบัยดุลลอฮฺ 1 ใน 10 ศอหาบะฮฺ ที่ได้รับประกันสรวงสวรรค์ และแม่ของนางคือ อุมมฺ กุลษูม บินติ อะบี บักรฺ อัศ-ศิดดีก เราะฎิยัลลอฮุอันฮา
นางแต่งงานครั้งแรกกับญาติของนาง คือ อับดุลลอฮฺ บิน อับดุรเราะหฺมาน บิน อะบี บักรฺ อัศ-ศิดดีก หลังจากที่เขาตาย นางก็มาแต่งงานกับ มุศอับ บิน อัส-สุบัยรฺ หลังจากที่ท่านมุศอับ ถูกสังหาร นางก็แต่งงานกับท่านอุมัร บิน อุบัยดุลลอฮฺ บิน มะอฺมัร อัต-ตัยมียฺ
นางเป็นครูของตาบิอีนหลายท่าน เช่น อะฎอ บิน อะบี รอบาหฺ, หะบีบ บิน อะบี อัมเราะฮฺ, ลูกของนาง ฏอลหะฮฺ และหลานของนาง มูซา บิน อับดุลลอฮฺ, ฏอลหะฮฺ บิน ยะหฺยา และมุอาวียะฮฺ บิน อิสหาก นางมีวาทะศิลป์ที่ดี และมีความรู้ในเรื่องประวัติศาสตร์ชนอาหรับ และบทกวี เป็นที่กล่าวกันว่า นางได้รับความรู้มาจากป้าของนาง คือมารดาแห่งศรัทธาชน อาอิชะฮฺ เราะฎิยัลลอฮุอันฮา นั่นเอง
นางได้รับคำนิยมอย่างมากมายว่าเป็นหนึ่งในสตรีที่สวยที่สุดของเผ่ากุรอยชฺ เราสามารถพบชื่อของนางในสายรายงานหะดีษ จากกุฏุบุ-ซิตตะฮฺ(หนังสือหะดีษทั้ง 6 ได้แก่ บุคอรียฺ, มุสลิม, อะบู ดาวูด, อัต-ติรมิษียฺ, อัน-นะสาอียฺ และอิบนุ มาญะฮฺ)
[تهذيب الكمال ของอัล-หาฟิษ อัล-มิซซียฺ]
3. อัมเราะฮฺ บินติ อับดุรเราะหฺมาน เราะฎิยัลลอฮุอันฮา
อิบนุ ชิฮาบ อัซ-ซุฮฺรียฺ(ตาบิอีน) ได้กล่าวกับกอศิม บิน มุหัมมัด ว่า: ฉันเห็นว่าท่านเก็บรักษาความรู้ได้เป็นอย่างดี ฉันควรจะบอกท่านถึงขุมทรัพย์แห่งความรู้ไหมล่ะ? ถ้าท่านต้องการที่จะแสวงหาความรู้ จงไปหา อัมเราะฮฺ บินติ อับดุรเราะหฺมาน
กอศิมได้กล่าวว่า: เมื่อฉันไปหานาง ฉันรู้สึกว่านางคือมหาสมุทรแห่งความรู้ ที่ไม่มีวันเหือดแห้ง
[ سير أعلام النبلاء ของอิม่าม อัษ-ษะหะบียฺ]
4. อาบิดะฮฺ ทาสหญิงของหะบีบ บิน วะลีด
นางรายงานหะดีษจากบรรดาอุละมาอฺในเมืองมะดีนะฮฺ นางเป็นลูกศิษย์ของอิม่าม มาลิก บิน อะนัส
5. บรรดาภรรยาของอิม่าม อะหฺมัด บิน ฮัมบัล อับบาซา, ซัยนับ บินติ สุลัยมาน, อุมมฺ อุมัร อัษ-ษะกอฟียะฮฺ, นะฟีเศาะฮฺ บินติ หะสัน
[المقتبس من أنباء الأندلس لابن حیان القرطبی ]
6. กะรีมะฮฺ บินติ อะหฺมัด บิน มุหัมมัด บิน หาติม อัล-มัรวาซียฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ.463)
นางเคยสอน ศอฮีหฺ บุคอรียฺ ให้แก่คอฏีบ อัล-บัฆดาดียฺ ตอนที่ท่านเดินทางมานครมักกะฮฺ อิม่าม มุหัมมัด บิน นะษีร อัล-หุมัยดียฺ ก็เคยนั่งเรียนหนังสือกับนาง รวมถึงอุละมาอฺแห่งแคว้นฮิญาซอย่าง อิม่าม อะบู ษัรรฺ เคยบอกกับลูกศิษย์ของท่านว่าอย่าไปเรียนศอฮีหฺ บุคอรียฺ กับใคร ยกเว้นแต่กับ กะรีมะฮฺ บินติ อะหฺมัด
[ تاريخ الإسلام ของอิม่าม อัษ-ษะหะบียฺ]
7. ฟาฏิมะฮฺ บินติ มุหัมมัด (เสียชีวิต ฮ.ศ. 539)
นางมีฉายาว่า มุศนิดะฮฺแห่งอิสฟาฮาน(อารมณ์ประมาณสมุดบันทึกหะดีษแห่งเมืองอิสฟาฮาน)
ومن العبارات التي فاه بها علماؤنا في كتب الحديث: حدثتني الشيخة المسندة الصالحة فلانة بنت فلان. و من أسماء راويات صحيح البخاري اللامعة: ست الوزراء وزيرة بنت محمد بن عمر بن أسعد بن المنجي التنوخية، و كريمة بنت أحمد المروزية، و قد ذكرهما ابن حجر العسقلاني في مقدمة كتابه فتح الباري. (فتح الباري ٧/١ )
8. อัล-วะซะเราะอฺ บินติ อุมัร (เสียชีวิต ฮ.ศ.716)
นางเคยสอนศอฮีหฺ บุคอรียฺ ในเมืองดามัสกัส และอียิปต์ อิม่าม อัษ-ษะหะบียฺ ได้กล่าวว่า ท่านเรียนศอฮีหฺ บุคอรียฺ และมุสนัด อัช-ชาฟิอียฺ กับนาง
[۔(ذیل التقیید فی رواۃ السنن والأسانید 397/2)]
9. อุมมฺ อะหฺมัด ซัยนับ บินติ อัล-มักกียฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ.688)
นางมีอายุได้ 90 ปี และนางเป็นชัยคฺของบรรดาอุละมาอฺ และนางเคยสอนมุสนัด อิม่าม อะหฺมัด
[ شذرات الذہب 607/7 ]
10. อุมมฺ อิบรอฮีม ฟาฏิมะฮฺ บินติ อับดุลลอฮฺ อัล-ญาซดานียะฮฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ.524)
นางเคยสอนกีตาบ المعجم الكبير ของ อัฏ-ฏอบะรอนียฺ
[تاریخ اسلام ۔ت:تدمری 126/43]
11. อุมมฺ สัลมาน ฟัฏมะฮฺ และฟาฏิมะฮฺ บินติ อับดุรเราะหฺมาน
หลานของอิม่าม อะบู ดาวูด ทั้งคู่เป็น มุหัดดิเษาะฮฺ(ปราชญ์หะดีษ)ในยุคของพวกนาง
[ تاریخ بغداد،ط: العلمیۃ 442/14 ]
12. ชะฮีดะฮฺ บินติ อะหฺมัด (เสียชีวิต ฮ.ศ.574)
นางมีความรู้และลูกศิษย์มาก จนได้ฉายาว่า "ฟัครุน-นิสาอฺ(ความภูมิใจของสตรี)"
[ تاریخ بغداد ، ط: العلمیۃ394/15 ]
13. อุละมาอฺบางท่านเคยเรียนกับบรรดามุหัดดิเษาะฮฺเหล่านี้
- อุมมฺ อัล-วาหิด บินติ กอศียฺ อะบี อับดุลลอฮฺ หุซัยนฺ บิน อิสมาอีล อัล-มะหามะลียฺ (تاریخ اسلام ، ت:بشار 437/8)
- อุมมฺ อัล-ฟัตหฺ อุมมะตุล-อิสลาม บินติ กอศียฺ อะหฺมัด บิน กามิล อัล-บัฆดาดียะฮฺ (تاریخ اسلام ، ت:بشار 465/8)
- อุมมฺ หุซัยนฺ ญุมอะฮฺ บินติ อะหฺมัด อัล-มะฮียะฮฺ (تاریخ اسلام ، ت:بشار 634/16)
- ฟาฏิมะฮฺ บินติ หะลาล อัล-กะรอญีหะฮฺ (تاریخ اسلام ، ت:بشار 635/16)
- ฎอบิเราะฮฺ บินติ อะหฺมัด อัต-ตะนูคียะฮฺ (تاریخ اسلام ، ت:بشار 635/16)
14. ซัยนับ บินติ อับดุลลอฮฺ หรือ ซิตตุล-รอกับ อฺะลียฺ น้องสาวหรือพี่สาวของอิบนุ หะญัรฺ อัล-อัสกอลานียฺ
15.อิบนุ อะสากิร ผู้ประพันธ์หนังสือ ตารีค อัด-ดิมัชกียฺ ได้บอกว่าท่านมี ครู 80-83 คน เป็น มุหัดดิเษาะฮฺ(บรรดาสตรีนักปราชญ์หะดีษ)
- อิม่าม อะบู สะอัด อัส-สัมมานียฺ มี ครูเป็นมุหัดดิเษาะฮฺ 69 คน
- หาฟิษ อะบู ฏอฮีรฺ อัส-สะละฟียฺ (เสียชีวิต ฮ.ศ.1145) รายงานหะดีษจากมุหัดดิเษาะฮฺ 10 คน
- อิม่าม อิบนุ เญาซียฺ มี ครูเป็นมุหัดดิเษาะฮฺ 3 คน
- อิม่าม อิบนุ กอยยิม เรียนศอฮีหฺ บุคอรียฺ จากอาอิชะฮฺ บินติ มุหัมมัด บิน ชัยคฺ อิบรอฮีม
- อิบนุ หะญัรฺ รายงานหะดีษในหนังสือ บุลุฆุล-มะรอม จากมุหัดดิเษาะฮฺ 20 คน รวมถึงจากน้องสาวหรือพี่สาวของท่าน
- อิม่าม อิบนุ อะสากิร เรียนกีตาบ อัล-มุวัฏเฏาะฮฺ ของอิม่าม มาลิก จากซัยนับ บินติ อับดุรเราะหฺมาน
- อิม่าม สุยูฏียฺ เรียน ริซาละฮฺ อิม่าม อัช-ชาฟิอียฺ จากฮัจเราะฮฺ บินติ มุหัมมัด
16. นะฟีซะฮฺ บินติ อิบรอฮีม นางเป็นชัยคฺของอิม่าม อัษ-ษะหะบียฺ
17. ซิตตุล-อาหรับ บินติ มุหัมมัด อัล-บุคอรียฺ นางเป็น ครูของ อัล-หาฟิษ อัล-หัยษามียฺ และอัล-หาฟิษ อัล-อิรอกียฺ
[الاعلام للزرکلی 77/3]
18. อุมมฺ ซัยนับ ฟาฏิมะฮฺ บินติ อับบาส อัล-บัฆดาดียะฮฺ
นางเป็นลูกศิษย์ของชัยคุลอิสลาม อิบนุ ตัยมียะฮฺ และทำหน้าที่สอนบรรดาสตรี ที่เป็นลูกศิษย์ของอิบนุ กะษีรฺ นางเป็นอาลิมะฮฺ(ผู้รู้สตรี) ฟะกีหะฮฺ(นักฟิกฮฺสตรี) ซาฮิดะฮฺ(สตรีผู้สมถะ) กอนิตะฮฺ(เคร่ง) ซัยยิดะฮฺ(ผู้นำสตรี)ในยุคของนาง นางเป็นชัยเคาะฮฺ(ชัยคฺสตรี)ของอียิปต์ นางเสียชีวิตตอนอายุ 80 กว่าปี
[شذرات الذهب 6/33]
อิบนุ กะษีรฺ ได้กล่าวว่า: "...และในวันอารอฟะฮฺ ชัยเคาะฮฺท่านหนึ่งได้เสียชีวิต..อุมมฺ ซัยนับ ฟาฏิมะฮฺ บินติ อับบาส บิน อะบิล-ฟัตหฺ บิน มุหัมมัด อัล-บัฆดาดียะฮฺ จากชานเมืองไคโร คนจำนวนมากไปละหมาดให้นาง และนางเป็น 1 ในอุละมาอฺ สั่งใช้ในความดี ห้ามปรามความชั่ว และตอบโต้พวกอะหฺมะดียะฮฺ(ศูฟียฺกลุ่มหนึ่ง)..." นางเคยเข้าร่วมชั้นเรียนกับชัยคฺ ตะกียุดดีน อิบนุ ตัยมียะฮฺ นางเป็นหนึ่งในผู้ที่ช่วยให้บรรดาสตรีท่องจำอัล-กุรอ่าน จากพวกเขามี อาอิชะฮฺ บินติ ศิดดีก ภรรยาของชัยคฺ ญะมาลุดดีน อัล-มิซซียฺ และนางก็สอนลูกสาวของนาง อะมาตุร-เราะหีม ซัยนับ ภรรยาของฉัน(อิบนุ กะษีรฺ)
[ألبداية والنهاية ]
19. อาอิชะฮฺ บินติ มุหัมมัด บิน อับดุลฮาดี (เสียชีวิต ฮ.ศ.816) นางเป็น ครูของ อัล-หาฟิษ อิบนุ หะญัรฺ
20. อุมมฺ มุหัมมัด ซัยยิดะฮฺ บินติ มูซา บิน อุษมาน อัล-มิศรียะฮฺ
อิม่าม อัษ-ษะหะบียฺ ได้เดินทางไปอียิปต์ เพื่อจะเรียนกับนาง แต่นางได้เสียชีวิตก่อนที่อิม่าม ษะหะบียฺ ไปถึง 10 วัน ท่านจึงเขียนสรรเสริญนางไว้ในตารีคุล-อิสลาม
كنت أتلهّف على لقيّها ، ورحلتُ إلى مصر وعلمي أنّها باقية ، فدخلتُ فوجدتُها قد ماتت من عشرة أيّام. وقد
