เป้าหมายการหาความรู้ในอิสลาม
เรียบเรียงโดย อิบนุมะฮฺดี มิฟตาฮุ้ลอุลูม
การศึกษาหาความรู้ หรือการเรียนรู้ เป็นสิ่งที่ทำให้มนุษย์นั้นมีความแตกต่างจากสิ่งถูกสร้างอื่นๆ ความรู้และการแสวงหาความรู้เป็นสื่อ ที่จะนำทางเราไปสู่การใช้ชีวิตที่ถูกต้องและปลอดภัย หากปราศจากความรู้ การเดินทางของชีวิตเราก็จะประสบกับความเสียหาย อุปสรรคปัญหาต่างๆมากมายที่เราก็จะไม่สามารถที่จะแก้ไขมัน หรือปรับปรุงมันได้ หากว่าเราปราศจากความรู้ ชีวิตมนุษย์ที่ปราศจากความรู้ก็ไม่ต่างอะไรกับคนๆหนึ่งเดินทางในความมืด โดยปราศจากแสงสว่างคอยนำทาง เขาจึงไม่สามารถรู้ได้เลยว่าหนทางข้างหน้าเป็นเช่นไร เป้าหมายของการเดินทางอยู่ตรงไหน และเขาจะต้องเจออุปสรรคอะไรบ้างข้างหน้า เขาก็ไม่สามารถรับมือกับอุปสรรค ปัญหาต่างๆได้เลย และต่างโดยสิ้นเชิงกับคนที่มีความรู้ เขาเปรียบเสมือนผู้เดินทางที่มีแสงสว่างคอยนำทางแม้ว่าจะเดินทางในยามค่ำคืนเขาก็สามารถมองเห็นเส้นทาง เป้าหมาย และอุปสรรคต่างๆที่กำลังจะเผชิญ เขาจึงสามารถรับมือและแก้ไขปัญหามันได้
ความรู้ในทุกๆแขนงวิชานั้นเป็นความรู้ที่มาจากอัลลอฮฺ 
ผู้ทรงรอบรู้ทั้งสิ้น อัลลอฮฺ ทรงสอนมนุษย์ในสิ่งที่พวกเขาไม่รู้ เมื่อพระองค์ได้ทรงสร้างมนุษย์คนแรก คือท่านนบีอาดัม พระองค์ก็ได้ทรงสอนเขาในชื่อและวิธีใช้ของทุกๆสิ่งที่พระองค์ได้ทรงสร้างไว้บนโลก ดังที่อัลลอฮฺ ตรัสไว้ในซูเราะห์ อัลบะกอเราะห์ ว่า
وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَٰؤُلَاءِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
“และพระองค์ได้ทรงสอนบรรดาชื่อต่างๆของทุกๆสิ่ง ให้แก่อาดัม หลังจากนั้นได้ทรงนำเสนอสิ่งเหล่านั้นแก่บรรดามะลาอิกะฮฺ
แล้วตรัสว่า จงบอกบรรดาชื่อของสิ่งต่างๆเหล่านี้แก่ข้า หากพวกเจ้าเป็นผู้พูดจริง”
( 2:31 )
قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ
“พวกเขา(มะลาอิกะฮฺ) กล่าวว่า มหาบริสุทธิ์แด่พระองค์ ไม่มีความรู้ใดๆแก่พวกเรา นอกจากสิ่งที่พระองค์ทรงสอนเรา
แท้จริงพระองค์คือผู้ทรงรอบรู้ ผู้ทรงปรีชาญาณ”
( 2:32 )
قَالَ يَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَائِهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُم بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ
“พระองค์ตรัสว่า โอ้อาดัมจงบอกพวกเขา(บรรดามะลาอิกะฮฺ ) ถีงบรรดาชื่อของสิ่งต่างๆเหล่านั้น ครั้นเมื่ออาดัมได้บอกชื่อของสิ่งเหล่านั้นแก่พวกเขาแล้ว
พระองค์จึงตรัสว่า ข้ามิได้บอกแก่พวกเจ้าดอกหรือว่า แท้จริงข้าเป็นผู้รู้ดียิ่งซึ่งความเร้นลับแห่งชั้นฟ้าทั้งหลายและแผ่นดิน และเป็นผู้รู้ดียิ่งในสิ่งที่พวกเจ้าเปิดเผยและสิ่งที่พวกเจ้าปกปิด ”
( 2:33 )
ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นมนุษย์ หรือมะลาอิกะฮฺ และญิน ก็จะมีความรู้เพียงแค่ที่อัลลอฮฺ ทรงสอนเท่านั้น ถึงแม้ว่ามนุษย์จะพยายามมากแค่ไหน ก็ไม่สามารถได้รับความรู้ที่เกินกว่าความรู้ที่อัลลอฮฺ กำหนดไว้ อัลลอฮฺ ตรัสไว้ในซูเราะห์ อัลอิสรออฺ ว่า
وَمَا أُوتِيتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا
“ และพวกท่านจะไม่ได้รับความรู้ใดๆ เว้นแต่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น ”
( 17:85 )
ซึ่งความรู้ที่อัลลอฮฺ ทรงกำหนดไว้ให้มนุษย์นั้นเพียงพอแล้วสำหรับมนุษย์ที่จะได้ศึกษาแสวงหาความรู้ต่างๆเหล่านั้น เพื่อใช้ประโยชน์จากความรู้นั้นทั้งในโลกนี้และโลกหน้า
ดังนั้น หน้าที่ของมนุษย์คือศึกษาหาความรู้ในความรู้แขนงต่างๆที่อัลลอฮฺ ประทานให้อย่างมีมารยาท ในฐานะที่เราเป็นผู้ศึกษา แต่สำหรับอัลลอฮฺ พระองค์คือผู้ทรงรอบรู้ ทรงสอนมนุษย์ในสิ่งที่เราไม่รู้ เราจะไม่ก้าวล่วงความรู้ที่อัลลอฮฺ ไม่ทรงให้เราศึกษา เราเชื่อว่าความรู้ที่พระองค์ประทานให้เรามันเพียงพอแล้วสำหรับมนุษยชาติทั้งมวลในการดำรงชีวิต
ศาสนาอิสลามได้กำหนดให้การศึกษาหาความรู้นั้นเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์ก็เพื่อเป็นประโยชน์แก่ตัวมนุษย์เองทั้งสิ้น ให้มนุษย์ศึกษาเพื่อมนุษย์จะได้เกิดความศรัทธาที่ถูกต้อง ได้รับประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์บนโลกใบนี้ เมื่อมนุษย์มีความรู้เขาสามารถใช้ชีวิตได้อย่างง่ายดายกว่าผู้ไม่มีความรู้ และเขาก็สามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตของเขาให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัยได้ตลอดเวลา
การศึกษาหาความรู้สำหรับศาสนาอิสลามจึงเป็นสิ่งจำเป็นเสมือนการละหมาด การถือศีลอด และศาสนบัญญัติอื่นๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในชีวิตของมุสลิมทุกคน
