มารยาทการเรียนการศึกษา

 

โดย : ประสาน (ซารีฟ)  ศรีเจริญ

 

        ศาสนาอิสลามให้ความสำคัญต่อการเรียนการศึกษาเป็นอย่างมาก แม้อัลกุรอานบทแรกที่ถูกประทานมา ยังเอ่ยถึง การอ่าน และปากกา ซึ่งเป็นกระบวนการศึกษาและอุปกรณ์การศึกษาอย่างหนึ่ง อัลกุรอานบทนั้นคือ บทอัลอะลั๊ก ความว่า

 

“เจ้าจงอ่านเถิด ด้วยพระนามแห่งพระผู้ทรงอภิบาลของเจ้าผู้ทรงบันดาลสรรพสิ่ง ทรงบันดาลมนุษย์ จากก้อนเลือด

เจ้าจงอ่านเถิด พระผู้ทรงอภิบาลของเจ้าผู้มีเกียรติยิ่ง พระผู้ทรงสอนด้วยปากกา ทรงสอนมนุษย์ให้รู้ในสิ่งที่เขาไม่รู้” 
 

(96/1-5)

 

การศึกษาหาความรู้ ท่านนบี  กล่าวความว่า

 

“การศึกษาหาความรู้นั้น เป็นการจำเป็น ทั้งชายและหญิง”

 

       การเรียนควรเรียนตั้งแต่เด็ก เพราะในวัยเด็กเป็นวัยที่สมองจดจำได้ง่ายและเร็ว จึงเป็นโอกาสอัน ดีงามในช่วงวัยนี้ ต้องได้รับการศึกษาทั้งการท่องจำและการเห็นแบบอย่าง เป็นการสมควรอย่างยิ่ง เมื่อเด็กถึงวัยรู้เดียงสา (ตัมยี๊ซ) ควรจะให้มีการท่องจำอัลกุรอาน โดยเริ่มแต่ซูเราะฮฺสั้น ๆ เป็นการฝึกให้เด็กได้ออกเสียงและภาษาอัลกุรอาน อันจะส่งผลให้เด็กออกเสียงและพูดภาษาอื่น ๆ ทุกภาษาได้ชัดเจนมากขึ้น

 

        ในขณะที่เด็กและเยาวชนใช้เวลาอยู่ที่โรงเรียนเพื่อการเรียน จำต้องพบปะกับครู อาจารย์ เพื่อนนักเรียนด้วย รวมทั้งทุกคนที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องรักษาการอยู่ร่วมกันในโรงเรียนและต่อถึงกลับบ้านตอนเลิกเรียน

 

และนี้คือ บางส่วนของมารยาทอิสลามที่เกี่ยวข้องกับการเรียน ดังต่อไปนี้

 

1. ไปถึงโรงเรียนแต่เช้า ก่อนเวลาเรียน

2. ให้สลามต่อครูบาอาจารย์ และเพื่อนนักเรียนด้วยใบหน้าที่ยิ้มแย้มแจ่มใส

3. ต้องรักษากฎระเบียบของโรงเรียนอย่างเคร่งครัด และมีวิจัยในการเป็นนักเรียน

4. ต้องนำสมุด ดินสอ หนังสือเยนและอุปกรณ์การเรียนให้ครบตามตารางสอนไปด้วย

5. ขณะอยู่ในห้องเรียนที่อาจารย์กำลังสอน ต้องมีสมาธิในการฟังและติดตามการสอนของอาจารย์ตลอดชั่วโมงเรียน

6. ต้องไม่กระทำการใด ๆ ที่เป็นการรบกวนสมาธิของอาจารย์ผู้สอนหรือเพื่อนนักเรียนด้วยกัน

7. ต้องบันทึกงานจำเป็น (การบ้าน) ที่ได้รับมอบหมายจากอาจารย์ไว้ในสมุดเป็นการเฉพาะเพื่อมิให้หลงลืม

8. เมื่อเวลาช่วงพัก หากจะเล่นกับเพื่อน ๆ ก็ต้องเป็นไปโดยสุภาพ ไม่รุนแรงหรือก้าวร้าว ไม่ว่าเพื่อนคนนั้นจะอายุน้อยหรือมากกว่าเราก็ตาม

9. เอาประโยชน์ในช่วงเวลาพัก ด้วยการทำธุระส่วนตัว (เช่น เข้าห้องน้ำ) ให้แล้วเสร็จก่อนเข้าชั่วโมงเรียน จะได้ทันรับรู้วิชาที่เรียนโดยตลอด

10. ในการรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มต้องเป็นอาหารและเครื่องดื่มที่สะอาดปลอดภัยและล้างมือก่อนและหลังรับประทาน

11. รับประทานอาหารอย่างช้า ๆ ไม่รีบร้อน และไม่ทำอาหารตกพื้นและทำสกปรก

12. ต้องไม่หยิบฉวยสิ่งใด ๆ ของเพื่อน ๆ ก่อนได้รับอนุญาต และการหยิบยืมจะสมบูรณ์ต่อเมื่อได้รับอนุญาตจากเจ้าของสิ่งนั้นก่อน

13. ห้ามล้อเลียนเพื่อน ๆ ด้วยการเรียกชื่อแฝงที่เขาไม่พอใจและต้องไม่เล่นกันแรง ๆ จนนำไปสู่การทะเลาะวิวาท

14. การคบเพื่อน ควรเลือกคบเพื่อนที่มีมารยาทดี มีความขยันในการเรียน และมีความประพฤติเรียบร้อย

15. ต้องเริ่มดูหนังสือหรือเตรียมการสอบนับแต่เริ่มเรียนภาคแรก อย่าปล่อยเวลาจนใกล้สอบแล้วค่อยสนใจดูหนังสือเตรียมการสอบ

       16. ต้องไม่ทุจริตในการสอบ ด้วยการลอกเพื่อน ๆ หรือด้วยกลวิธีใดก็ตาม เพราะการเช่นนั้นจะไม่เป็นผลดีต่อตนเองในอนาคต แม้จะสอบได้แต่ก็ไม่ได้ความรู้

17. เมื่อจะเริ่มสอบ ควรขอพรจากอัลลอฮฺว่า “รอบบิซเราะฮฺลี ศ๊อดรี วะยัซซิรลี อัมรี”

18. เมื่อกลับถึงบ้าน ต้องรีบทำการบ้านทันที อย่ารีรอจนรุ่งเช้า

19. ต้องมีการทบทวนบทเรียนประจำวันอย่างต่อเนื่อง และเตรียมการบทเรียนในวันต่อไป

20. ต้องพิถีพิถันการเขียน โดยเขียนให้สวย เรียบเรียงให้ดี จัดบรรทัดให้ตรง และจัดหมวดหมู่ให้ง่ายต่อการอ่าน

       21. ต้องสนใจรักษาความสะอาดอุปกรณ์การเรียน โดยเฉพาะหนังสือหรือสมุด ต้องไม่เขียนหรือวาดสิ่งอื่นนอกจากที่เกี่ยวข้องกับวิชาที่เรียน และที่สำคัญต้องระวังรักษาอย่าให้เสียหายหรือสูญหาย เพราะมันคือเงินของพ่อแม่เราเอง

22. ต้องมีความขยันหมั่นเพียร เพื่อให้ได้วิชาความรู้ และได้คะแนนในลำดับที่สูง รวมทั้งต้องไม่ใช้เวลาให้หมดเปลืองไปกับการไร้สาระ