มารยาทอิสลาม
โดย : ประสาน (ซารีฟ) ศรีเจริญ
อิสลามเป็นศาสนาที่ให้ความสำคัญกับการใช้ชีวิตของมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นในรูปของปัจเจกชนหรือที่เกี่ยวข้องกับสังคมก็ตาม การให้ความสำคัญดังกล่าวจะไม่ลืมแม้เรื่องเล็กน้อยของวิถีชีวิตบุคคล โดยเหตุดังกล่าวอิสลามจึงเน้นการปลูกฝังแนวทางการดำเนินชีวิตของบุคคลนับแต่แรกเกิดจนเติบใหญ่ ซึ่งผู้ปกครอง พ่อแม่ และผู้มีหน้าที่อบรมจำเป็นต้องให้ความสำคัญในการใช้ชีวิตที่ดีแก่อนาคตของสังคม
หน้าที่สำคัญของผู้ปกครองที่มีต่อเด็กมี 3 ด้าน คือ
♦ ด้านกายภาพ กล่าวคือ ด้านร่างกายต้องให้การเจริญเติบโตของเด็กเป็นไปตามรูปแบบอิสลาม ด้วยการให้อาหารที่ดีมีคุณภาพ ให้เด็กมีสุขภาพสมบูรณ์ และที่สำคัญต้องเลือกสรรอาหารที่ฮาลาล (ถูกต้องตามศาสนา)
♣ ด้านสมองและสติปัญญา ต้องให้เด็กมีการศึกษาโดยเฉพาะความรู้พื้นฐานของอิสลามที่เรียกว่า “ฟัรฎูอีน” รวมทั้งความรู้ทั่วไปที่เด็กจะสามารถดำรงอยู่ในภาคภพนี้อย่างมีความสุข
♥ ด้านจิตวิญญาณ ด้วยการฝึกฝนให้เด็กได้เคร่งครัดในการปฏิบัติศาสนกิจและมีจิตใจเต็มเปี่ยมด้วยคุณธรรมและจริยธรรม ที่สำคัญผู้ปกครองหรือผู้มีหน้าที่ทางสังคม ต้องเป็นตัวอย่างที่ดีและทำสิ่งดี ๆ ให้เด็กได้เห็นเป็นตัวอย่าง
การปลูกฝังให้เด็กเป็นคนดีมีศาสนา ถือเป็นหน้าที่ของพ่อแม่และผู้ปกครองทุกระดับและหน้าที่นี้ก็จะถูกสอบสวนในวันปรภพอีกด้วย ดังคำสอนของศาสนทูต 
ความว่า
“พวกท่านทุกคนมีหน้าที่รับผิดชอบ และทุกคนต้องถูกสอบสวนในหน้าที่นั้น”
การอบรมให้เด็กมีมารยาทตามแบบอิสลาม ถือเป็นหน้าที่สำคัญที่ผู้ปกครองต้องดำเนินการ และนี้คือมารยาทอิสลามที่เป็นแนวทางสำหรับผู้ปกครองจะใช้เป็นต้นทุนในการอบรมสั่งสอนต่อไป
มารยาทตื่นนอน
การตื่นขึ้นจากการนอนของมนุษย์ ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งพลังความสามารถอันยิ่งใหญ่ของอัลลอฮฺประการหนึ่ง เป็นเสมือนสัญลักษณ์การเกิดใหม่ของมนุษย์หลังการตาย อัลลอฮฺ 
ทรงเรียการนอนว่าเป็นความตาย และเรียกการตื่นนอนว่าการเกิดใหม่ในวันปรภพ พระองค์ตรัสในบทอัซซุมัร โองการที่ 42 ความว่า
“อัลลอฮฺทรงให้ชีวิตทั้งหลายสิ้นอายุขัยเมื่อถืงวาระตาย และแก่ชีวิตที่ยังไม่ตายในยามนอนหลับ (โดยให้หมดความรู้สึกประหนึ่งเสียชีวิต)
แล้วพระองค์ทรงกักชีวิตที่พระองค์ทรงกำหนดความตายแก่เขาไว้แล้ว(ไม่ฟื้น)
และทรงปล่อยชีวิตอื่น ๆ (ให้กลับสู่ร่างมีชีวิตต่อไป) ไปจนถึงวาระที่กำหนดโดยแน่ชัด
แท้จริงการเหล่านี้นั้น เป็นสัญลักษณ์ให้แก่บรรดากลุ่มชนที่จักได้พินิจพิจารณา”
(39/42)
การตื่นนอน เป็นการเริ่มต้นชีวิตใหม่หลังจากสูญสิ้นชีวิตไปช่วงระยะหนึ่ง และเปิดหน้าใหม่ของชีวิตที่ขาวสะอาดสำหรับวันใหม่ โดยเริ่มจากการตื่นนอนไปสุดสิ้นเวลาเข้านอนอีกครั้งหนึ่ง และในช่วงเวลาดังกล่าวจะเป็นการเปิดสนามแห่งการปฏิบัติงาน ซึ่งชิ้นงานทั้งหมดนั้นจะต้องถูกนำเสนอในวันแห่งการชำระบาปบุญ
เมื่อการตื่นนอน เป็นการเริ่มชีวิตใหม่ประจำวัน ก็เป็นการสมควรที่มุสลิมทุกคนจะต้องเปิดประเดิมวันใหม่ด้วยปฏิบัติกิจกรรมที่ดีงาม เป็นกิจกรรมที่สร้างความสัมพันธ์กับพระผู้สร้างของเขา รำลึกถึงพระคุณของพระผู้ประทานปัจจัยต่าง ๆ ให้เขา และขอบคุณต่อพระผู้ประทานความโปรดปรานให้เขาด้วยการพิทักษ์รักษาตนเองให้พ้นจากสิ่งชั่วร้ายขณะนอนหลับ
ดังนั้น ช่วงเวลาดังกล่าวนับแต่วินาทีแรกที่ตื่นนอน ก็เป็นการสมควรอย่างยิ่งที่จะต้องเลือกสรรที่จะกระทำกิจกรรมที่ดีงาม เป็นกิจกรรมที่สร้างความพอพระทัยให้แก่อัลลอฮฺองค์อภิบาล เป็นกิจกรรมที่เอื้อประโยชน์ให้แก่ตนเองและบุคคลทั่วไป และนี้คือ มารยาทอิสลามที่เกี่ยวกับมารยาทเมื่อตื่นนอน
1. พยายามตื่นนอนแต่เช้าก่อนแสงอรุณขึ้น การตื่นนอนเร็วเพื่อสามารถมีเวลาปฏิบัติกิจกรรมเสริมสร้างความเข้มแข็งแก่จิตวิญญาณ ทำธุระจำเป็นด้านสุขภาพ ฉกฉวยโอกาสที่สมองกำลังปลอดโปร่งเพื่อการทำศาสนกิจ ทำธุรกิจการงานและการศึกษา
2. สิ่งแรกที่หัวใจ สมองและลิ้นต้องทำงานก็คือ การรำลึกถึงอัลลอฮฺ และขอพรตามที่ได้รับรายงานจากท่านศาสดามุฮำมัด ว่า “อัลฮัมดุลิลลาฮิลละซี อะห์ยานา วะอะมาตะนา วะอิลัยฮินนุซูร” และ บทขอพรก่อนนอนคือ “บิสมิกั้ลลอฮุมมะอะหฺยา วะอะมู๊ต”
3. ให้รีบทำความสะอาด อาบน้ำละหมาดและทำการละหมาด จงให้งานเหล่านี้เป็นงานเริ่มต้นแห่งวันใหม่หลังจากที่ได้รำลึกถึงอัลลอฮฺและขอพรแล้ว ไม่ควรทำกิจกรรมอื่นใดก่อนงานที่กล่าวมานี้
4. เมื่อตื่นแล้วต้องไม่อ้อยอิ่งอยู่บนที่นอนและต้องพับที่นอนทันที เพื่อมิให้จมปลักอยู่กับการฝันต่ออย่างเลื่อนลอย
5. ต้องไม่เกียจคร้านที่จะทำละหมาด เนื่องจากความหนาวหรือเหนื่อยหรือง่วงนอน เพราะการเช่นนั้น ทั้งหมดเป็นความรู้สึกที่จะทำให้เกิดอารมณ์นำไปสู่จิตใฝ่ต่ำละทิ้งละหมาดในที่สุด
6. หลังแสงอรุณขึ้นต้องไม่กลับไปนอนต่ออีก หรือผัดผ่อนยังไม่ละหมาด เพราะเห็นว่ายังมีเวลาอยู่ อันการคิดและทำอย่างนั้น เป็นการชักนำของมารร้ายชัยฏอน ที่จะทำให้มุสลิมละทิ้งการละหมาดซุบฮฺ
7. ล้างหน้าทำความสะอาดช่องปากอย่างถูกต้อง ควรจะแปรงฟันด้วยก็จะเป็นการดี เพราะการทำความสะอาดช่องปากด้วยการแปรงฟันอย่างถูกวิธีจะทำให้ปากสะอาดและสุขภาพฟันดี
8. ทำจิตให้สงบ ไม่ส่งเสียงดังโครมคราม และไม่ทำลายการพักผ่อนของครอบครัวและเพื่อนบ้าน
9. ต้องไม่รีบหุนหันออกจากห้องนอนทันทีเมื่อตื่นนอน จนกว่าจะทำตนให้เรียบร้อย และปรับอุณหภูมิในตัวให้สอดคล้องกับอากาศด้านนอกห้องเสียก่อน
10. ปลุกครอบครัวหรือคนอื่น ๆ ต้องกระทำอย่างระมัดระวังและนิ่มนวล ด้วยการใช้คำพูดที่เป็นการปลุกให้เกิดสำนึกเช่น บอกว่า “การละหมาดนั้นย่อมดีกว่าการนอน” หากเขาไม่ยอมตื่นก็ต้องปล่อยไปก่อนแล้วอีกสักครู่ค่อยกลับมาปลุกใหม่
11. ควรเปิดหน้าต่างห้องที่ปิดอยู่ให้อากาศและแสงสว่างผ่านเข้า จะทำให้สดชื่นและไม่งัวเงีย
12. จัดระเบียบให้เตียงและที่นอน รำลึกถึงอัลลอฮฺ ไม่ควรปล่อยให้ห้องนอนและเตียงรกรุงรัง อันจะส่งผลให้กลายเป็นที่พักพิงของสัตว์หรือแมลงบางชนิดได้ ซึ่งจะเป็นอันตรายต่อตนเองและครอบครัวในที่สุด
