ความรู้ที่ยังประโยชน์
อิบนุ รอยับ อั้ลฮันบะลีย์ ร่อฮิมะฮุ้ลลอฮฺ
อาบีดีณ โยธาสมุทร แปลและเรียบเรียง
สัญลักษณ์ของความรู้ที่ยังประโยชน์และบรรดาบุคคลผู้เป็นเจ้าของความรู้ที่ยังประโยชน์
ส่วนหนึ่งจากสัญลักษณ์ของบรรดาบุคคลที่มีความรู้ที่เป็นประโยชน์นั้นได้แก่ การที่พวกเขาไม่แลเห็นว่า ตัวของพวกเขาเองมีสถานภาพและมีความสำคัญใดๆ เลย พวกเขาจะมีความรู้สึกไม่ชอบจากใจจริงกับการกล่าวรับรองในความบริสุทธิ์และการยกย่องชมเชย อีกทั้งพวกเขายังไม่กระทำตนอวดใหญ่เหนือผู้ใดสักคนอีกด้วย
ท่านอัลฮะซัน ได้กล่าวไว้ว่า
“บุคคลผู้มีความรู้ความเข้าใจนั้น คือ บุคคลที่ไม่ปรารถนาในดุนยา มุ่งมาดในอาคิเราะฮฺ มีวิสัยทัศน์อันชัดเจนในเรื่องศาสนาของตน
และเป็นบุคคลที่มั่นคงสม่ำเสมอในการสักการะและภักดีต่อพระผู้เป็นเจ้าของตน”
ในอีกกระแสรายงานหนึ่งจากท่าน ท่านได้พูดว่า
“คือ บุคคลที่ไม่รู้สึกอิจฉาผู้ที่อยู่เหนือตน ไม่ดูถูกผู้ที่อยู่ต่ำกว่าตนและไม่รับเอาค่าตอบแทนใดๆ ต่อความรู้ที่ตนสอนสั่งไปเพื่ออัลลอฮฺ”
ได้มีการรายงานจากท่านอิบนุอุมัร จากถ้อยคำของท่านไว้ด้วยเช่นกัน
"บรรดาบุคคลผู้ที่มีความรู้อันเป็นประโยชน์นั้น ทุกคราที่พวกเขาได้ทวีความรู้นี้ให้เพิ่มมากขึ้น
พวกเขาก็จะทวีความถ่อมตน ความเกรงกลัว ความสำนึกอย่างสุดซึ้ง และความนอบน้อมต่ออัลลอฮฺให้เพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย"
ชนชาวซะลัฟบางท่านได้กล่าวไว้ว่า
“เป็นเรื่องที่มีความเหมาะสมสำหรับบุคคลที่มีความรู้ ที่เขาจะนำฝุ่นผงมาโปรยลงบนศีรษะของตนเอง
เพื่อเป็นการแสดงออกถึงความถ่อมตนต่อพระผู้เป็นเจ้าของเขา
ทั้งนี้เนื่องจากทุกคราที่เขาได้ทวีความรู้เกี่ยวกับพระผู้เป็นเจ้าของตน และเพิ่มพูนความรู้จักเกี่ยวกับพระองค์ให้มีมากขึ้นเท่าใด
พวกเขาก็จะทวีความเกรงกลัวและความรักต่อพระองค์
ตลอดจนเพิ่มพูนความนอบน้อมและความสำนึกอันสุดซึ้งต่อพระองค์ให้มีมากขึ้นตามไปด้วยเช่นกัน”
ส่วนหนึ่งจากสัญลักษณ์ของความรู้ที่เป็นประโยชน์นั้นได้แก่ การที่ความรู้ดังกล่าวจะคอยชี้นำผู้เป็นเจ้าของของมันให้หนีห่างจากดุนยา ซึ่งประเด็นใหญ่ที่สุดของดุนยานี้ก็คือ ตำแหน่งหน้าที่ ชื่อเสียงความโด่งดังและการชมเชย ดังนั้นการถอยห่างจากเรื่องดังกล่าวและการมีความอุตสาหะที่จะอยู่ให้ไกลจากสิ่งเหล่านี้จึงถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของสัญลักษณ์แห่งความรู้ที่เป็นประโยชน์ แต่ถ้าหากสิ่งต่างๆ ข้างต้นได้เกิดขึ้นโดยไม่ได้เจตนาและโดยไม่ได้เลือกแล้ว บุคคลผู้เป็นเจ้าของความรู้อันเป็นประโยชน์นี้ก็จะมีความหวาดกลัวอย่างมากต่อบั้นปลายของตน โดยเขาจะเกรงว่า มันอาจเป็นแผนการและเป็นการทอดทิ้งให้ค่อยๆ หลงทางออกไปโดยไม่รู้สึกตัวก็เป็นได้
ดังที่ท่าน อะฮฺหมัด ได้มีความรู้สึกหวาดกลัวต่อตัวของท่านเอง เมื่อชื่อของท่านโด่งดังขึ้นและกลายเป็นที่รู้จัก ! !
และอีกส่วนหนึ่งของสัญลักษณ์ของความรู้ที่เป็นประโยชน์นั้นได้แก่ การที่ผู้ที่เป็นเจ้าของความรู้ดังกล่าวจะไม่ทำการกล่าวอ้างว่าตนมีความรู้และจะไม่นำความรู้ไปลำพองเหนือผู้ใดทั้งสิ้น อีกทั้งเขาเองก็จะไม่นำผู้อื่นไปอ้างอิงเข้ากับความโง่เขลา ยกเว้นบุคคลที่ขัดแย้งกับซุนนะฮฺและกลุ่มชนแห่งซุนนะฮฺเท่านั้น ในกรณีนี้เขาจะทำการพูดเกี่ยวกับบุคคลผู้นั้น ด้วยความโกรธกริ้วเพื่ออัลลอฮฺ มิใช่ด้วยความโกรธกริ้วเพื่อตัวของเขาเองและมิใช่ด้วยความประสงค์ที่จะยกตนให้เหนือผู้ใด
