อย่าตั้งความหวังไว้สูงเกินไป
โดย… อ.ดาวุด สันติวิไลพร
พี่น้องมุสลิมที่เคารพทั้งหลายจงประพฤติปฎิบัติในสิ่งที่พระองค์อัลลอห์ 
ทรงใช้ และจงยับยั้งละเว้นในสิ่งที่พระองค์ทรงบัญญัติห้าม
ท่านพี่น้องที่เคารพ การใช้ชีวิตของท่าร่อซูลุ้ลลอห์ 
เป็นแบบอย่างที่สมบูรณ์ สำหรับมวลมนุษย์ ขณะที่ท่านอยู่ตามลำพัง ท่านจะละหมาด ท่านจะร้องไห้ และใช้สมาธิอย่างยาวนานจนเท้าทั้งสองข้างของท่านบวม ท่านร่อซูลุลลอฮ์ จะไม่หวั่นไหวต่อความเห็นของผู้ใดในเรื่องของสัจธรรม เพราะท่านจะแสวงหาความพึงพอใจของอัลเลาะห์ แต่เพียงผู้เดียว
ในการดำเนินชีวิตประจำวัน และการติดต่อกับผู้คน ท่านก็คือมนุษย์คนหนึ่งที่ชอบสิ่งดีงาม ท่านจะพูดคุยกับผู้คน ยิ้มแย้ม แจ่มใส ท่านจะล้อเล่น และรู้สึกขบขัน แต่ท่านจะไม่กล่าวคำเท็จ ท่านร่อซูลุลลอฮ์ ชอบความเบิกบาน และสื่อที่จะทำให้เกิดความเบิกบาน ท่านรังเกียจความเศร้าหมองและสื่อที่ผลักดันสู่ความเศร้าหมอง เช่น หนี้สิน และความเหนื่อยยาก ท่านจะขอความคุ้มครองจากอัลเลาะห์ ให้พ้นจากความยากลำบากที่ก่อให้เกิดความเศร้าหมองด้วยคำวิงวอนว่า
اللهم اني اعوذ بك من الهم والحزن) رواه ابوداود)
"ข้าแด่อัลลอฮ ฉันขอป้องกันด้วยพระองค์ท่าน ให้พ้นจากความหม่นหมอง และความโศกเศร้า"
(รายงานโดยอบูดาวูด)
ซอฮาบะห์ ผู้ใกล้ชิดของท่านร่อซูลุลลอฮ์ จะมีการหยอกเหย้า มีอารมณ์ขัน และมีการหัวเราะ มีการละเล่นเพื่อผ่อนคลายความอ่อนล้าของร่างกาย และความคิด และเป็นการเตรียมตัวให้พร้อมรับกับการเดินทางไปบนหนทางแห่งสัจธรรมที่ยาวไกล ท่านอะลี บุตร อบีตอลิบ ได้กล่าวว่า
(روحوا عن القلوب ساعة بعد ساعة فان القلب إذااكره عمى) على بن عبدأبي طالب
"ท่านทั้งหลายจงทำให้หัวใจเบิกบาน สดชื่นอยู่เรื่อยๆ เพราะหัวใจเมื่ออ่อนล้าก็จะมืดบอด"
ท่านผู้ฟังที่เคารพ ในการดำเนินชีวิตของคนเรานั้นต้องเผชิญกับความสมหวัง และความผิดหวังเป็นเรื่องปกติ ไม่มีใครได้รับความสุขสบาย ชีวิตดำเนินไปอย่างราบรื่นไร้อุปสรรค และก็คงไม่มีใครอีกเช่นกันที่พบแต่ความผิดหวัง ชีวิตมีแต่อุปสรรคอย่างชนิดที่เรียกว่าไม่เคยได้รับความสมหวังอะไรเลยในชีวิต อิสลามสอนให้เราดำเนินชีวิตในโลกนี้ อย่างไม่ประมาท ยามใดที่พบกับความสุข ความสมหวัง ก็ให้เราขอบคุณอัลเลาะห์ และทำความดีให้มาก เมื่อประสบกับความผิดหวังก็ให้มีความอดทน ต่อสู้ และอย่าท้อถอยสิ้นหวัง ดังคำดำรัสของอัลเลาะห์ ที่ว่า
يمُ غْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِإِنَّ اللَّهَ يَ تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ لَاقُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ (53) سورة الزمر
"พวกเจ้าอย่าสิ้นหวังจากความเมตตาของอัลลอฮ์"
ท่านนบี ได้กล่าวว่า
تعرف إلى الله فى الرخاء يعرفك فى الشدة
"ท่านจงทำความดีต่ออัลเลาะห์ในยามสุขสบาย พระองค์จะตอบแทนท่านในยามที่เดือดร้อน"
สาเหตุหนึ่งของความผิดหวัง ก็คือการตั้งความหวังไว้สูงกว่าความเป็นไปได้ โดยไม่ได้คำนึงถึงความเป็นจริง พ่อแม่ส่งให้ลูกเรียนหนังสือหวังให้เรียนต่อแพทย์หรือวิศวะ โดยไม่ได้คำนึงถึงความเป็นไปได้ว่าลูกของตนเองมีความสามารถเพียงพอหรือไม่ นักธุรกิจลงทุนทำการค้าหวังได้กำไรเท่านั้น เท่านี้ โดยไม่ได้ศึกษาตลาด และไม่มีการวางแผนที่ดี ทำให้ได้รับความผิดหวัง เพราะได้ตั้งความหวังไว้สูงกว่าความเป็นจริง อิสลามสอนให้มุสลิมตั้งความหวังไว้เท่าที่จะเป็นไปได้เพื่อจะไม่ผิดหวังมาก หรือถ้าจะผิดหวังก็ผิดหวังแต่เพียงเล็กน้อย ไม่ถึงกับทำให้เสียกำลังใจจนเกิดความท้อแท้กับชีวิต ดังจะเห็นได้จากคำสอนของท่านนบี
มีชาวอันศอรที่ยากไร้ต้องการได้รับทรัพย์ซะกาตมากๆ เขาเหล่านั้นได้ขวางทางท่านรอซูลุลลอฮ์ หลังจากละหมาดซุบฮิแล้ว ท่านร่อซูลุลลอฮ์ยิ้มขณะที่แลเห็นพวกเขา และท่านนบี ได้กล่าวขึ้นว่า
أبشروا وأملوا ما يسر كم
"พวกท่านจงรับทราบข่าวดี และตั้งความหวังในสิ่งที่จะทำให้พวกท่านดีใจ"
(รายงานโดยมุสลิม )
คำสอนจากหะดิษนี้ก็คือ อย่าตั้งความหวังว่าจะได้รับสิ่งนั้นสิ่งนี้ไว้สูงเกินกว่าที่จะเป็นไปได้ หรือเกินความจริง เพราะจะทำให้ผิดหวัง และโศกเศร้าเสียใจเมื่อผิดหวัง หรือไม่ได้รับตามที่ตั้งใจไว้ นี่คือเคล็ดลับในการดำเนินชีวิตให้เกิดความสุขไม่เป็นทุกข์
ฉะนั้น การตั้งความหวังไว้สูงเกินไปบางครั้งเกิดจากความโลภ และเมื่อเกิดความโลภขึ้นมันก็จะบดบังดวงตาไม่ให้เห็นความจริง บดบังหัวใจให้มืดบอด คิดแต่จะได้เพียงด้านเดียวขาดความรอบคอบในการตัดสินใจ ทำให้ต้องได้รับความเสียหายมามากต่อมากแล้ว ขณะเมื่อเราตกอยู่ในความทุกข์หรือผิดหวัง เราจะต้องไม่หมดกำลังใจ จะต้องไม่สิ้นหวังจากความเมตตาของอัลลอฮ์ เพราะในโลกนี้ยังมีคนที่ผิดหวัง คนที่ตกอยู่ในห้วงความทุกข์ยิ่งกว่าเราอีกเป็นจำนวนมาก ท่านนบี จึงใช้ให้เราทำใจให้ได้ โดยพิจารณาผู้คนที่อยู่รอบๆตัวเราก็จะพบว่า มีผู้คนจำนวนไม่ใช่น้อยที่พวกเขาลำบากกว่าเรา ผิดหวังมากกว่าเรา แต่พวกเขาเหล่านั้นก็ยังยืนหยัดต่อสู้อย่างไม่ท้อถอย
ก่อนที่จะสิ้นชีวิตท่านนบีมูฮำมัด ได้ทำฮัจญ์ครั้งสุดท้ายของท่าน และในการทำฮัจญ์ครั้งนี้ ณ ทุ่งอารอฟะห์ ท่านได้ให้โอวาทแก่บรรดามุสลิมแก่บรรดามุสลิมเป็นครั้งสุดท้าย โดยมีโอวาทดังนี้
ประชาชาติทั้งหลาย โปรดฟังฉัน เพราะฉันเองไม่อาจทราบได้ว่า ต่อไปฉันจะได้พบกับท่านอีกหรือไม่ ท่านทราบหรือไม่ว่า วันนี้เป็นวันอะไร ถ้าท่านยังไม่ทราบ ฉันจะบอกกับท่านว่า วันนี้เป็นวันแห่งการชุมนุมมนุษยชาติ ซึ่งถือว่าเป็นการรวมมนุษยชาติครั้งสำคัญยิ่ง ท่านทราบหรือไม่ว่าเดือนนี้คือเดือนอะไร เดือนนี้คือเดือนแห่งการประกอบแต่ความดี ท่านทราบหรือไม่ว่าแผ่นดินนี้คือแผ่นดินอะไร ณ ที่นี้คือแผ่นดินหะรอมที่ต้องงดเว้นจากความชั่วทุกประการ
ดังนั้นฉันขอบอกกับท่านด้วยว่าชีวิต ทรัพย์สิน และเกียรติของท่าน ท่านจะต้องช่วยกันรักษาไว้ด้วย ความบริสุทธิ์ยุติธรรมเหมือนดังที่เป็นอยู่ ณ วันนี้ เดือนนี้ และสถานที่นี้ ขอให้ทุกท่านที่ได้มารวมอยู่ ณ ที่นี้แจ้งข่าวตามที่ฉันบอก แก่บรรดาผู้ที่มิได้มาร่วมชุมนุม ณ ที่นี้ว่า วันหนึ่งท่านจะต้องกลับไปหาพระผู้เป็นเจ้า ซึ่งพระองค์จะเป็นผู้พิพากษาการกระทำของท่านที่ได้กระทำไว้ในโลกนี้
นับแต่วันนี้เป็นต้นไป
♥ การให้กู้เพื่อหาดอกเบี้ยจะต้องยุติลงโดยสิ้นเชิง
♥ การแก้แค้นเพราะความพยาบาท การฆ่ากันก็จะต้องยุติลงด้วยเช่นกัน
♥ โปรดจำไว้ให้มั่นว่าประชากรของฉันนั้น บุรุษเป็นผู้มีสิทธิเหนือสตรี และสตรีก็มีสิทธิเหนือบุรุษ สตรีคือหลักประกันที่พระเจ้าทรงมอบให้อยู่ในความดูแลของท่าน ดังนั้นท่านจะต้องให้ความเป็นธรรม และปรานีแก่เธอ
♥ ทาสของท่านต้องระวังให้อาหารเขา เหมือนอย่างที่ท่านใช้บริโภคเอง จงให้อาภรณ์แก่เขาเช่นเดียวกับท่านใช้อยู่ ซึ่งสิ่งนี้ก็จะเป็นการสร้างกำลังใจ ให้เกิดขึ้นกับเรา
ดังคำสอนที่ได้กล่าวว่า
(أنظروا إلى من أسفل منكم ولا تنظرواإلى من هو فوقكم فهوأجدرأن تزدروا نعمة الله عليكم ) رواه البخارى ومسلم
"พวกท่านจงมองดูคนอื่นที่ลำบากกว่าพวกท่าน อย่ามองคนที่สูงกว่า มันจะทำให้พวกท่านไม่ดูหมิ่นความโปรดปรานของอัลลอฮ์ ที่มอบให้แก่พวกท่าน"
( รายงานหะดิษโดย บุคอรีย์และมุสลิม)
ประชาชาติที่รัก โปรดสดับรับฟังสิ่งที่ฉันเตือน และจงตรึกตรองดูในคำพูดของฉันที่ฉันได้ให้ไป ฉันจะจากไปโดยทิ้งไว้ซึ่งคัมภีร์ของพระผู้เป็นเจ้า และซุนนะห์ของฉัน ถ้าหากท่านปฏิบัติตามทั้งสองประการนี้แล้ว ท่านจะไม่มีวันหลงทางเลย
ประชาชาติที่รักทั้งหลาย จงจำคำพูดของฉันให้ดี มุสลิมทุกคนเป็นพี่น้องกัน มีสิทธิ และหน้าที่ ทัดเทียมกัน ท่านทั้งหลายเป็นเครือญาติกันหมด จะไม่มีอะไรเป็นของมุสลิมคนหนึ่งโดยถูกต้อง นอกจากเจ้าของจะมอบด้วยความเต็มใจ อย่าให้ใครในหมู่พวกท่านข่มขี่ทาสบริวาร หรือลิดรอนสิทธิของเขาด้วยความไม่ชอบธรรม
นี่คือส่วนหนึ่งจากปัจฉิมโอวาทของท่านนบี ณ ทุ่งอารอฟะห์ครั้งสุดท้าย
คุตบะฮ์วันศุกร์ ณ มัสยิด ท่าอิฐ
