รูปภาพ รูปปั้น

เชค มุฮัมหมัด ซอและฮฺ อั้ลอุซัยมีน

          ขณะนี้ได้มีการนำรูปภาพทั้งขนาดใหญ่และเล็กมาปิดตามร้านรวงต่างๆมากมายเพื่อใช้ในการโฆษณาขายสินค้า ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นรูปภาพของดารานักแสดงหรือบุคคลที่มีชื่อเสียง และเมื่อได้มีการกล่าวตักเตือนและคัดค้านต่อการกระทำดังกล่าว บรรดาเจ้าของร้านก็ต่างพากันตอบว่ารูปภาพพวกนี้ไม่มีรูปร่างซึ่งนั่นก็หมายความว่ามันไม่ใช่สิ่งต้องห้ามนั้นเอง เพราะมันไม่ใช่การลอกเลียนการสร้างของอัลลอฮฺ โดยพิจารณาได้ตรงที่รูปภาพที่ว่าไม่ใช่วัตถุที่มีเงาตกทอด ซึ่งพวกเขาได้อ้างถึงคำฟัตวาของท่าน ที่พวกเขาได้อ่านมาจากหนังสือพิมพ์ “อั้ลมุสลิมูน” โดยมีข้อความในเชิงที่ว่า การทำรูปที่เป็นที่ต้องห้ามนั้นคือชนิดที่เป็นรูปที่มีรูปร่างสัดส่วนเท่านั้น ส่วนรูปชนิดอื่นจากนี้ไม่ถือว่าเป็นที่ต้องห้ามแต่ประการใด เราจึงหวังว่าจะได้ความกระจ่างจากท่านในประเด็นนี้ด้วย

          คำตอบ ใครที่อ้างว่าการทำรูปที่เป็นที่ต้องห้ามนั้นคือชนิดที่เป็นรูปที่มีรูปร่างสัดส่วนเท่านั้น ส่วนรูปชนิดอื่นจากนี้ไม่ถือว่าเป็นที่ต้องห้ามแต่ประการใด ว่าเป็นถ้อยคำของเรา ให้ถือว่าเขาผู้นั้นได้ทำการพูดเท็จใส่ร้ายต่อเราแล้ว ทั้งนี้อันทีจริงแล้วเรามีความเห็นว่า การสวมใส่เสื้อผ้าที่มีรูปภาพไม่ว่าจะเป็นชุดเด็กหรือชุดของผู้ใหญ่ก็ตาม ทั้งหมดล้วนแล้วแต่ไม่เป็นที่อนุมัติ ตลอดจนไม่อนุญาตให้ทำการสะสมรูปภาพ ไม่ว่าจะเพื่อเก็บไว้เป็นที่ระลึกถึงหรือเพื่อเหตุผลใดอื่นก็ตาม เว้นเสียแต่ในกรณีที่มีความจำเป็นหรือมีธุระต้องใช้เท่านั้น เช่น ใช้ทำบัตรประจำตัวหรือใบอนุญาตเป็นต้น และอัลลอฮฺเท่านั้นคือผู้ประทานความสำเร็จ - มั้จมูอุ้ลฟะตาวาฯ ๒/๒๖๙ -

ท่านเชคยังได้กล่าวถึงประเด็นนี้ไว้อีกว่า

          จาก มุฮัมหมัด ซอและฮฺ อั้ลอุซัยมีน ถึง ท่านเชค.... ขออัลลอฮฺทรงรักษาท่านและโปรดให้ท่านเป็นหนึ่งในปวงบ่าวที่ดีของพระองค์และเป็นหนึ่งในผู้ที่มีฐานะใกล้ชิดกับพระองค์ เป็นผู้ศรัทธาผู้มีความยำเกรง และเป็นหนึ่งในพลพรรคของพระองค์ผู้ประสบความสำเร็จ ด้วยเถิด อามีน

          จม.ที่ท่านได้กรุณาส่งถึงกระผมอันกรอปไปด้วยการให้สลามและคำตักเตือนนั้น ได้ถึงมือกระผมเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ก่อนอื่นจึงต้องขอตอบสลามว่า วะอลัยกุมุสลามวะร่อฮมะตุ้ลลอฮฺวะบะร่อกาตุฮฺ และขออัลลอฮฺทรงตอบแทนความดีให้แก่ท่านด้วย เนื่องในคำตักเตือนของท่านอันแสนลึกซึ้ง ซึ่งกระผมต้องขอจากอัลลอฮฺให้มันเป็นสิ่งที่เกิดประโยชน์ขึ้นจริงต่อตัวของกระผมเองด้วยเถิด

          ไม่เป็นที่สงสัยเลยว่าวิธีการที่ท่านได้เลือกใช้ในการตักเตือนครั้งนี้ เป็นวิธีการที่เป็นแบบอย่างอันดีในการทำการตักเตือนกันระหว่างพี่น้อง แน่นอนว่าโดยปกติแล้วคนเรานั้นย่อมมักผิดพลาดและหลงลืม ซึ่งผู้ศรัทธานั้นจะเปรียบได้ว่าเขาคือ กระจกเงาให้แก่พี่น้องของเขานั้นเอง และคนผู้หนึ่งจะยังไม่ศรัทธาจนกว่าเขาจะมีความชอบที่ให้พี่น้องของเขาได้รับในสิ่งที่ตนอยากให้ได้แก่ตนเองด้วยเสียก่อน

          การตักเตือนของท่านครั้งนี้ล้วนประกอบไปด้วยข้อคิดและคำเชิญชวนที่สัจจริง กระผมก็ขอให้อัลลอฮฺทรงรับและตอบแทนความดีให้แก่ท่านด้วย ส่วนประเด็นที่ท่านพยามชี้แจงให้กระผมทราบ อันได้แก่การที่คำตอบปัญหาของกระผมที่มีขึ้นหลายครั้งหลายคราด้วยกัน เกี่ยวกับเรื่องการถ่ายรูปด้วยอุปกรณ์ถ่ายรูปว่าเป็นที่อนุมัตินั้น กระผมต้องขอชี้แจงให้ท่านทราบว่า กระผมเองไม่เคยอนุมัติให้มีการทำรูปแต่ประการใดเลย ซึ่งหมายถึงรูปของสิ่งมีชีวิตไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสิ่งอื่นก็ตาม เว้นแต่ในกรณีที่จำเป็นหรือมีธุระต้องใช้เท่านั้น เช่นเพื่อทำบัตรประจำตัวหรือใบอนุญาตตลอดจนในกรณีที่ใช้ในการพิสูจน์ข้อเท็จจริงต่าง ๆ และอื่น ๆ ด้วย

          ส่วนประเด็นเกี่ยวกับการเก็บรักษารูปภาพไว้เพื่อการเทิดทูนหรือเพื่อเป็นที่ระลึกและหรือเพื่อการบันเทิงในรูปแบบใดก็ตาม กระผมไม่ได้อนุมัติเรื่องดังกล่าวแต่ประการใด ไม่ว่าจะหมายถึงรูปปั้นหรือรูปเขียนที่เขียนด้วยมือ หรือด้วยอุปกรณ์ก็ตาม ทั้งนี้เนื่องจากคำพูดของท่าน นบี ที่ท่านได้กล่าวไว้ว่า

“มะลาอิกะฮฺจะไม่เข้าบ้านใดก็ตามที่มีรูปอยู่”

           ซึ่งกระผมก็ยังคงให้คำตอบในทำนองนี้มาโดยตลอด อีกทั้งยังสั่งผู้ที่มีรูปภาพไว้เพื่อการระลึกถึงให้ทำการทำลายรูปภาพนั้นทิ้งเสีย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่ภาพดังกล่าวเป็นภาพของบุคคลที่ล่วงลับไปแล้วกระผมยิ่งให้ความตระหนักในเรื่องดังกล่าวเพิ่มขึ้นเสียอีกด้วย

          ส่วนเรื่องการทำรูปสิ่งมีชีวิตไม่ว่าจะเป็นมนุษย์หรือสิ่งอื่นนั้น ย่อมไม่เป็นที่สงสัยแต่ประการใดเลยว่าเป็นเรื่องที่ต้องห้ามอีกทั้งยังถือเป็นบาปใหญ่อีกด้วย ทั้งนี้เนื่องจากปรากฏหลักฐานอันเป็นที่ยอมรับ ที่พูดถึงการที่ ท่านร่อซู้ล ได้ทำการสาปแช่งบุคคลที่กระทำการดังกล่าว จากปากของท่านเอง ซึ่งตามความเข้าใจพื้นฐานจากหลักฐานนี้ หมายถึงในกรณีที่เป็นรูปปั้น เป็นรูปที่มีรูปร่างหรือเป็นรูปเขียน

          ส่วนในกรณีที่รูปเกิดจากการเก็บภาพโดยอุปกรณ์โดยที่ช่างภาพไม่ได้มีส่วนในการกำหนดรูปลักษณ์หน้าตาหรือโครงสร้างของร่างกายและอื่นๆนั้น ถ้าหากเป็นการเก็บภาพโดยมีจุดประสงค์เพื่อเก็บไว้เป็นที่ระลึกหรือเพื่อจุดมุ่งหมายอื่นใดที่ไม่เป็นที่อุมัติในการทำรูปแล้ว การเก็บภาพด้วยอุปกรณ์เพื่อจุดมุ่งหมายดังกล่าวก็ไม่เป็นที่อนุมัติเช่นกัน ซึ่งถือได้ว่าเป็นการสั่งห้ามเพื่อยับยั้งขั้นตอนที่จะนำพาไปสู่สิ่งต้องห้ามนั้นเอง แต่หากเป็นการเก็บภาพเนื่องด้วยความจำเป็นหรือมีธุระที่ต้องใช้ก็ถือว่าไม่เป็นอะไร

         นี่คือบทสรุปความคิดเห็นของกระผมที่มีต่อประเด็นปัญหานี้ ถ้าหากความคิดเห็นของผมถูกต้อง ความถูกต้องนั้นก็มาจากอัลลอฮฺซึ่งพระองค์คือผู้ทรงประทานมันมาให้ แต่หากมันผิดพลาดและคลาดเคลื่อนมันก็เป็นเหตุมาจากความบกพร่องหรือความสัปเพร่าของกระผมเอง ซึ่งกระผมก็ขอจากอัลลอฮฺให้พระองค์ทรงยกโทษให้แก่กระผมและขอทรงชี้นำกระผมสู่ความถูกต้องด้วย วั้สสลามุอลัยกุมวะร่อฮฺมะตุ้ลลอฮฺวะบะร่อกาตุฮฺ

(มั้จมูอุ้ลฟะตาวาฯ ๒/๒๘๗,๒๘๘)

แปลและเรียบเรียงโดย อาบีดีน โยธาสมุทร