อย่าตั้งความหวังให้สูงกว่าที่จะเป็นไปได้
อาจารย์ ดาวุด สันติวิไลพร
السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
พี่น้องมุสลีมีนที่เคารพ ท่านทั้งหลายจงประพฤติปฏิบัติตาม ในสิ่งที่พระองค์อัลเลาะห์
ทรงใช้ และจงยับยั้งละเว้นในสิ่งที่พระองค์ทรงห้าม
ท่านผู้ฟังที่เคารพ การใช้ชีวิตของท่านรอซูลุลเลาะห์ 
เป็นแบบอย่างที่สมบูรณ์ สำหรับมวลมนุษย์ ขณะที่ท่านอยู่ตามลำพัง ท่านจะละหมาด ท่านร้องไห้ และใช้สมาธิอย่างยาวนาน จนเท้าทั้งสองข้างของท่านบวม ท่านรอซูลุลเลาะห์ จะไม่หวั่นไหวต่อความเห็นของผู้ใด ในเรื่องของสัจจะธรรม เพราะท่านจะแสวงหาความพึงพอใจของพระองค์อัลเลาะห์ แต่เพียงผู้เดียว
ในการดำเนินชีวิตประจำวันและการติดต่อกับผู้คน ท่านก็คือมนุษย์คนหนึ่งที่ชอบสิ่งดีงาม ท่านจะพูดคุยกับผู้คน ยิ้มแย้มแจ่มใส ท่านจะล้อเล่น และรู้สึกขบขัน แต่ท่านจะไม่กล่าวคำเท็จเลย ท่านรอซูลุลเลาะห์ ชอบความเบิกบานและสิ่งที่จะทำให้เกิดความเบิกบาน ท่านรังเกียจความเศร้าหมอง และสิ่งที่ผลักดันสู่ความเศร้าหมอง เช่น หนี้สินและความเหนื่อยยาก ท่านจะวิงวอนขอความคุ้มครองจากพระองค์อัลเลาะห์ ให้พ้นจากความยากลำบาก ที่ก่อให้เกิดความเศร้าหมอง ด้วยคำวิงวอนว่า
اللهم اِنِّي اَعُوْذُبِكَ مِنَ الهَمِّ وَالْحَزَنِ رواه أبوداود
“ข้าแด่พระองค์อัลเลาะห์ ฉันขอป้องกันด้วยพระองค์ท่านให้พ้นจากความหม่นหมองและความโศกเศร้า”
(รายงานโดยอบูดาวุด)
ซอฮาบะห์ผู้ใกล้ชิดของท่านรอซูลุลเลาะห์ ทั้งหลาย จะมีการหยอกเย้า มีอารมณ์ขัน มีการหัวเราะ มีการละเล่นเพื่อผ่อนคลาย ความอ่อนล้าของร่างกาย และความคิด และเป็นการเตรียมตัวให้พร้อมกับการเดินทางไปบนหนทางแห่งสัจธรรมที่ยาวไกล ท่านอะลีบุตรอะบูตอลิบ ได้กล่าวว่า
وَوَّجُوااَلْقُلُوْبَ سَاعَةًبَعْدَسَاعَةٍ فَاِنَّ الْقَلْبَ إِذَااُكْرِهَ عَمَّى
“ ท่านทั้งหลายจงทำให้หัวใจเบิกบาน สดชื่นอยู่เรื่อย ๆ เพราะหัวใจเมื่ออ่อนล้า ก็จะมืดบอด”
ในการดำเนินชีวิตของคนเรานั้น ต้องเผชิญกับความสมหวัง และความผิดหวังเป็นเรื่องปกติ ไม่มีใครที่ได้รับความสุขสบาย ชีวิตดำเนินไปอย่างราบรื่น ไร้อุปสรรค และก็คงไม่มีใครอีกเช่นกัน ที่พบแต่ความผิดหวัง ชีวิตมีแต่อุปสรรคอย่างชนิดที่เรียกว่าไม่เคยได้สมหวังอะไรเลยในชีวิต อิสลามสอนให้เราดำเนินชีวิตในโลกนี้อย่างไม่ประมาท ยามใดที่พบกับความสุข ความสมหวังให้เราขอบคุณพระองค์อัลเลาะห์ และทำความดีให้มาก ๆ เมื่อประสบกับความผิดหวังก็ให้มีความอดทน ต่อสู้ และอย่าท้อถอยสิ้นหวัง
ดังคำดำรัสของพระองค์อัลเลาะห์ ที่ว่า
لاَتَقْنَطُوْامِنْ رَحْمَةِ اللهِ سورةالزُمَر~ اية 53
“ พวกเจ้าอย่าสิ้นหวังจากความเมตตาของพระองค์อัลเลาะห์ ”
และท่านรอซูลุลเลาะห์ ได้กล่าวว่า
تَعَرَّفْ إِلَى اللهِ فِى الرَّخَاءِ يَعْرِفُكَ فِى الشِّدَّةِ
“ท่านจงทำความดีต่อพระองค์อัลเลาะห์ ในยามสุขสบาย พระองค์จะตอบแทนท่านในยามที่เดือดร้อน”
สาเหตุหนึ่งของความผิดหวัง คือการตั้งความหวังไว้สูงกว่าความเป็นไปได้ โดยไม่คำนึงถึงความเป็นจริง พ่อแม่ส่งลูกเรียนหนังสือหวังให้เรียนต่อแพทย์หรือวิศวะ โดยไม่คำนึงถึงความเป็นไปได้ ว่าลูกของตนเองมีความสามารถเพียงพอหรือไม่ นักธุรกิจลงทุนทำการค้าหวังได้กำไร โดยไม่ได้ศึกษาการตลาดและไม่มีการวางแผนที่ดี ทำให้ได้รับความผิดหวัง เพราะได้ตั้งความหวังไว้สูงกว่าความเป็นจริง
อิสลามสอนให้มุสลิมตั้งความหวังไว้ เท่าที่จะเป็นไปได้ เพื่อจะไม่ผิดหวังมาก หรือถ้าผิดหวังก็ผิดหวังแต่เพียงเล็กน้อย ไม่ถึงกับทำให้เสียกำลังใจ จนเกิดความท้อแท้กับชีวิต ดังจะเห็นได้จากคำสอนของท่านรอซูลุลเลาะห์ ดังต่อไปนี้
มีชาวอันซอรฺที่ยากไร้ต้องการได้ทรัพย์ซะกาตมาก ๆ เขาเหล่านั้นได้ขวางทางท่านรอซูลุลเลาะห์ ไว้ ภายหลังละหมาดซุบฮิแล้ว ท่านรอซูลุลเลาะห์ ยิ้มขณะที่แลเห็นพวกเขา และท่านก็ได้กล่าวขึ้นว่า
إِبْشِرُوْا وَأَمَّلُوْا مَايَسُرُّكُمْ
“พวกท่านจงรับทราบข่าวดี และตั้งความหวังในสิ่งที่จะทำให้พวกท่านดีใจ”
(รายงานโดยมุสลิม)
คำสอนจากหะดีษ คือ อย่าตั้งความหวังว่าจะได้รับสิ่งนั้นสิ่งนี้ไว้สูงเกินกว่าที่จะเป็นไปได้ หรือเกินความจริง เพราะเมื่อผิดหวังหรือไม่ได้รับตามที่ตั้งใจไว้จะทำให้โศกเศร้าเสียใจ นี่คือเคล็ดลับ ในการดำเนินชีวิตให้เกิดความสุข ไม่เป็นทุกข์
การตั้งความหวังไว้สูงเกินไป บางครั้งเกิดมาจากความโลภ และเมื่อเกิดความโลภขึ้น มันก็จะบดบังดวงตา ไม่ให้เห็นความจริง บดบังหัวใจ ให้มืดบอด คิดแต่จะได้เพียงด้านเดียว ขาดความรอบคอบในการตัดสินใจ ทำให้ต้องได้รับความเสียหายมามากต่อมากแล้ว ขณะเมื่อเราตกอยู่ในความทุกข์หรือผิดหวัง เราจะต้องไม่หมดกำลังใจ จะต้องไม่สิ้นหวัง จากความเมตตาของพระองค์อัลเลาะห์ เพราะในโลกนี้ ยังมีคนที่ผิดหวัง คนที่ตกอยู่ในห้วงแห่งความทุกข์ยิ่งกว่าเราอีกเป็นจำนวนมาก
ท่านรอซูลุลเลาะห์ จึงใช้ให้เรา “ทำใจ” ให้ได้ โดยพิจารณาผู้คนที่อยู่รอบ ๆ ตัวเรา ก็จะพบว่า มีผู้คนจำนวนไม่ใช่น้อย ที่พวกเขาลำบากกว่าเรา ผิดหวังมากกว่าเรา แต่พวกเขาเหล่านั้น ก็ยังยืนหยัดต่อสู้ อย่างไม่ท้อถอย ซึ่งสิ่งนี้ก็จะเป็นการสร้างกำลังใจให้เกิดขึ้นกับเรา
ดังคำสอนของท่านรอซูลุลเลาะห์ ที่ได้กล่าวว่า
أُنْظُرُوْا إِلَى مَنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَلاَتَنْظُرُوْا إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَكُمْ فَهُوَ أَجْدَرُ أَنْ لاَ تَزْدَرُوْا نِعْمَةَ اللهِ عَلَيْكُمْ رواه البخاري ومسلم
“พวกท่านจงมองดูคนที่ลำบากกว่าพวกท่าน อย่ามองคนที่สูงกว่า
มันจะทำให้พวกท่าน ไม่ดูหมิ่นความโปรดปรานของพระองค์อัลเลาะห์ ที่มอบให้แก่พวกท่าน”
(รายงานโดยท่านบุคอรีย์และมุสลิม)
คุตบะฮ์วันศุกร์ ณ มัสยิดท่าอิฐ
