ลืมชดใช้การถือศีลอดที่เหลืออยู่

คำถาม

         บุคคลที่ลืมชดใช้การถือศีลอด แล้วรอมฏอนกำลังมาถึงจะทำอย่างไร?

มวลการสรรเสริญเป็นเอกสิทธิ์ของอัลลอฮฺ

          บรรดานักวิชาการด้านผู้เชี่ยวชาญด้านศาสนบัญญัติได้มีมติที่ตรงกันว่า การลืมนั้นถือเป็นเรื่องที่อยู่ในประเภทของเหตุสุดวิสัยและถือว่าอุปสรรค และบาปที่เกิดจากการลืมนั้นถูกยกโทษให้  เนื่องจากหลักฐานมากมายในเรื่องนี้ ไม่ว่าหลักฐานในอัซซุนนะห์ และหลักฐานในอัลกุรอาน

           แต่นักวิชาการมีความเห็นที่แตกต่างกันในเรื่องของการยกโทษ ว่าต้องมีการชดเชยด้วยกับสิ่งอื่นๆ หรือไม่  โดยเฉพาะประเด็นที่มีการลืมในการชดเชยการถือศีลอดที่ขาดไป  มันจะไม่ตกไปเพราะการลืม  พวกเขามีความเห็นที่แตกต่างในเรื่องของ ข้อบัญญัติที่ว่าจำเป็นต้องเสียค่าชดเชย  คือ 1.การชดเชยด้วยกับการให้อาหารแก่บรรดาคนยากจน 2. การชดเชยด้วยกับการถือศีลอดชดเชย แยกออกเป็นสองทัศนะด้วยกันคือ

ทัศนะที่หนึ่ง

         ไม่จำเป็นต้องเสียค่าชดเชย เพราะว่าการหลงลืมถือว่าเป็นเหตุสุดวิสัย และไม่เป็นบาป และไม่ต้องชดเชย เป็นทัศนะที่ส่วนมากของอัชชาฟีอียะห์ และบางคนในแนวฟิกฮฺมาลีกียะห์

(ให้ไปดู หนังสือ ตัวะฟาตุลมัวะตาจ ของฮายัร อัลอัยตามีย์ เล่มที่ 2/445 และหนังสือ นิฮายาตุลมัวะตาจ เล่มที่ 3/196 และหนังสือ มานาหุลญาลีล เล่มที 2/154  และหนังสือ ชัรหฺ มุคตาซอร คอลีล เล่มที่ 2/263)

ทัศนะที่สอง

         จำเป็นสำหรับคนลืมถือศีลอดชดใช้ต้องเสียค่าชดเชย (ฟิดยะห์)  สำหรับการลืมนั้น ซึ่งเป็นการอนุโลมเฉพาะเรื่องการยกโทษในความผิดเท่านั้น ผู้ที่มีความเห็นดังกล่าว คือท่าน อัลคอตีบ อัชชิรบีนีย์ จากแนวมัสอับอัชชาฟีอียะห์ โดยที่เขาได้กล่าวไว้ในหนังสือ มุฆนีย์ อัลมัวะตาจ  ความว่า “ตามตัวบทที่ปรากฏ แท้จริงสำหรับการลืมนั้น ความผิดที่เกิดจากการลืมนั้นจะตกไป แต่การชดเชย(ฟิดยะห์)ยังคงอยู่”

และมีนักวิชาการบางท่านในแนวมัสอับอัลมาลีกีย์ ได้ระบุเรื่องนี้ไว้เช่นเดียวกัน (ให้ไปดูในหนังสือ มาวาอิบุลญาลีล เป็นหนังสือที่อธิบาย มุคตาซอร คอลีล เล่มที่ 2/450) 

        สำหรับประเด็นนี้ ทัศนะที่มีน้ำหนักมากที่สุด คือทัศนะที่หนึ่ง อินชาอัลลอฮฺ เนื่องจากด้วยกับหลักฐานสามอย่างด้วยกัน ที่ชี้ถึงการยกโทษให้แก่ผู้ที่หลงลืม

หลักฐานที่หนึ่ง

         ด้วยกับหลักฐานโดยภาพรวมที่ไม่มีการเจาะจงจากอายะห์และบรรดาหะดีษ ดังคำดำรัสของอัลลอฮ ผู้ทรงสูงส่ง ความว่า

 كقوله تعالى : ( رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ) البقرة/286 .

“โอ้พระเจ้าของพวกเรา ! โปรดอย่าเอาโทษแก่เราเลย หากพวกเราลืม หรือผิดพลาดไป”

หลักฐานที่สอง

           ตามกฎเกณ์ของฟิกฮ์ข้อหนึ่ง   (الأصل براءة الذمة )   รากฐานเดิมไม่ต้องรับผิดชอบ  หมายความว่า ไม่อนุญาตให้ทำการเสียค่าชดเชยนอกจากจะมีหลักฐานมาระบุในเรื่องดังกล่าว และเมื่อมาดูประเด็นนี้ไม่มีหลักฐานที่แข็งแรงมาสนับสนุน

หลักฐานที่สาม

          สำหรับเรื่องการเสียค่าชดเชยเดิมทีแล้วเป็นประเด็นที่มีความเห็นต่างกันในเรื่องฮุกุมว่าเป็นวาญิบหรือไม่(ฮุกุมวาญิบคือจำเป็นต้องทำ) แม้กระทั่งผู้ที่ล่าช้าในการชดเชยการถือศีลอดโดยเจตนา โดยที่มัสฮับ ฮานาฟีย์ และอัซซออีรีย์ มีความเห็นว่าไม่จำเป็นต้องเสียค่าชดเชย และท่านเชคอุซัยมีนเห็นด้วยกับทัศนะนี้เช่นกัน

          และท่านเชคอุซัยมีนเห็นว่า การเสียค่าชดเชยเป็นสิ่งที่ส่งเสริมให้กระทำเท่านั้นแต่ไม่ได้เป็นวาญิบ(จำเป็นต้องกระทำ) และในเรื่องการเสียค่าชดเชยไม่มีปรากฏในบทบัญญัตินอกจากมีการกระทำของศอหาบะห์บางท่านเท่านั้น และไม่ถือว่าการกระทำของศอหาบะห์จะมาทำให้มันเป็นสิ่งจำเป็นที่ผู้คนทั่วไปต้องปฏิบัติเช่นนั้นด้วย โดยเฉพาะการกระทำในสภาพที่พวกเขามีอุปสรรคที่อัลลอฮฺนั้นได้อนุโลมให้ (ไปดูคำถามที่ 26865)

     สรุป ในคำตอบก็คือ สำหรับบุคคลที่ลืมให้ถือศีลอดชดเชยเพียงอย่างเดียว ไม่จำเป็นต้องเสียอาหารเป็นการชดเชย และให้ไปถือศีลอดชดเชยหลังจากที่สิ้นรอมาฏอนที่เขากำลังอยู่ในเดือนนั้น

والله أعلم

อิสลามคำถามและคำตอบที่ 107780

แปลโดย  อิสมาอีล  กอเซ็ม