ความพยายามของบรรดาศอฮาบะฮ์ในการรวบรวมอัลกุรอาน 6

โดย...  ญาลีละฮ์ รัตโส

ขั้นตอนที่ 1: การรวบรวมอัลกุรอาน ในสมัยท่านนบี

          ขณะที่ท่านนบี  อยู่ที่นครมักกะห์  ไม่ปรากฏถึงการให้ความสนใจในการบันทึก อัลกุรอาน เว้นแต่บางสายรายงานที่อ่อนแต่สามารถรับฟังได้ ดังเช่นรายงานที่บอกถึงการเข้ารับอิสลามของท่านอุมัร บิน ค็อตต็อบ ¹  โดยที่ท่านอุมัรได้พบอายะฮ์อัลกุรอานในช่วงแรกของซูเราะห์ตอฮา อยู่กับน้องสาวของท่านและสามีของนาง ซึ่งท่านอุมัรได้อ่านอัลกุรอานจากแผ่นบันทึกดังกล่าว หลังจากที่น้องสาวท่านได้ใช้ให้ชำระล้างร่างกายก่อนที่จะสัมผัสแผ่นบันทึกอายะฮ์อัลกุรอาน ²   

         เมื่อท่านนบี  อพยพมายังนครมะดีนะห์  ท่านนบี  ได้เริ่มจัดระเบียบสังคมอิสลาม และสิ่งหนึ่งที่จำเป็นจะต้องกระทำก็คือการจดบันทึกอัลกุรอาน ดังนั้นท่านนบี  ได้ให้ศอฮาบะฮ์ที่มีหน้าที่จดบันทึก บันทึกอายะฮ์อัลกุรอานที่ถูกประทานที่นครมักกะฮ์ และเมื่อมีการประทานอัลกุรอานลงมาที่นครมะดีนะฮ์ก็ให้มีการจดบันทึกไว้เช่นกัน และหนี่งในบรรดาผู้ที่มีหน้าที่จดบันทึกวะฮีย์ คือ ท่านเซด บิน ษาบิต อัลอันศอรีย์

          ท่านเซดได้บอกถึงสื่อต่างๆของการบันทึกในสมัยของท่านนบี  จากฮะดีษที่มีการบันทึกโดยท่านอิหม่าม บุคอรีย์ ซึ่งมีความว่า

  ³ (فتتبعت القرآن أجمعه من العسب والرقاع واللخاف)

“ฉันได้ติดตามอัลกุรอาน และฉันได้รวบรวมอัลกุรอานจาก ก้านอินทผลัม, ส่วนของพื้นดิน และแผ่นหิน”

        สิ่งต่างๆเหล่านี้ได้บ่งชี้ให้เห็นว่า อัลกุรอานนั้นมิได้ถูกรวบรวมไว้ในฉบับเดียวกัน หากแต่กระจัดกระจายกันอยู่ตามแผ่นบันทึกต่างๆ ดังที่ท่านเซด บิน ษาบิต ได้กล่าวไว้ข้างต้น 4

สาเหตุของการรวบรวม อัลกุรอาน ในสมัยท่านนบี 

         การรวบรวม อัลกุรอาน ในสมัยท่านนบี  สามารถตีความได้สองความหมาย ความหมายแรก หมายถึง การท่องจำ และอีกความหมายหนึ่ง คือ การบันทึก ซึ่งการบันทึกนี้ไม่ได้หมายถึงการบันทึกเป็นเล่มๆดั่งเช่น อัลกุรอานซึ่งเราได้เห็นในปัจจุบัน หากแต่เป็นการบันทึกลงบนแผ่นจารึกต่างๆ ได้แก่  กระดูก แผ่นไม้ แผ่นหิน หนังสัตว์ ก้านอินทผลัม และอื่นๆ

        สาเหตุของการรวบรวม อัลกุรอานในยุคสมัยนั้นก็เพื่อที่จะเพิ่มความแม่นยำให้กับผู้ที่ท่องจำ อัลกุรอาน เพราะมันคือการบันทึกทั้งในหัวอก และ การบันทึกลงในแผ่นจารึก

         ส่วนวิธีการรวบรวม อัลกุรอานในสมัยท่านนบี  คือ การบันทึกอายาตต่างๆไว้ตามแผ่นจารึกเช่น ก้านอินทผลัม, กระดูก, แผ่นหิน, และอื่นๆโดยเรียงตามลำดับซูเราะห์แต่ไม่มีการบันทึกไว้ในที่เดียวกัน

ทำไมจึงไม่มีการรวบรวม อัลกุรอาน เป็นเล่มเดียวที่สมบูรณ์ในสมัยท่านนบี  ?

         เป็นความประสงค์ของพระองค์อัลลอฮ์  ที่ทำให้ท่านนบี  สิ้นชีวิตก่อนที่จะมีการรวบรวม อัลกุรอานไว้ในที่เดียวกัน จากการค้นคว้าเกี่ยวกับสาเหตุต่างๆ ทำให้เกิดความเข้าใจดังต่อไปนี้

          1.  เนื่องจากว่าในสมัยนั้น คราใดก็ตามที่เกิดปัญหาขึ้น บรรดาศอฮาบะฮ์จะไปหาท่านนบี  และท่านเป็นผู้ที่จดจำอัลกุรอาน ในขณะเดียวกันวะฮีย์ก็ยังถูกประทานลงมาอย่างต่อเนื่อง จึงไม่สามารถที่จะรวบรวมอัลกุรอาน ทั้งหมดไว้

          2.  ในสมัยนั้นความต้องการที่จะรวบรวม อัลกุรอาน ยังไม่เกิดขึ้น  ด้วยหลักฐานที่ว่า หากท่านนบี  มีความประสงค์ที่จะปฏิบัติสิ่งใด ท่านจะกำหนดสิ่งนั้นแก่บรรดาศอฮาบะฮ์  แต่หากว่าเราได้พิจารณาถึงข้อเท็จจริงต่างๆ จะทำให้เราทราบได้ว่า ผู้คนส่วนใหญ่จะเป็นผู้ที่อ่านไม่ออกและเขียนไม่เป็น และส่วนใหญ่ของพวกเขาจะเน้นการท่องจำมากกว่าการบันทึก นั่นคือเหตุผลว่าทำไมพระองค์อัลลอฮ์  จึงกำหนดให้การท่องจำเป็นที่ง่ายดายสำหรับพวกเขา

         3.  การประทานวะฮีย์ในสมัยนั้นได้ประทานบางส่วนก่อนอีกบางส่วน และมีการยกเลิกบางส่วนที่เคยประทานลงมาก่อนหน้า และหากว่า อัลกุรอาน ได้ถูกบันทึกไว้เป็นเล่มเดียวก่อนที่จะมีการยกเลิกหรือเพิ่มเติม ก็จะเป็นเรื่องยากที่จะแก้ไข

         4.  ท่านรอซูล ยังคงมีความหวั่นเกรงว่าจะมีการปะปนกันระหว่าง อัลกุรอาน และ อัลฮะดีษ

        ดังกล่าวนี้เองทำให้ไม่มีการบันทึกหรือการรวบรวม อัลกุรอานเป็นเล่มเดียวในสมัยท่านนบี  แต่สำหรับการบันทึกตามสถานที่ต่างๆนั้น เป็นการเพิ่มความแม่นยำสำหรับผู้ท่องจำเท่านั้น 5

1.  المحرر في علوم القرآن، ص150
2.  السيرة النبوية في ضوء المصادر الأصلية، ص246
3.  صحيح البخاري: رقم7191
4.  المحرر في علوم القرآن، ص 151
5.  المحرر في علوم القرآن، ص 152