เรื่องอัล เอี๊ยะฮ์ซาน
อัล-เอียะฮ์ซานนั้นหมายถึงการที่มุมินจะต้องเคารพ อิบาดะฮ์พระผู้เป็นเจ้าของตนในโลกนี้อย่างชนิดที่เขาเห็นพระองค์อยู่ต่อหน้าด้วยหัวใจและการมองของเขาในช่วงที่กำลังทำการเคารพอิบาดะฮ์ต่อพระองค์ เช่นนั้นจะส่งผลให้เกิดแก่มุมินซึ่งความสำนึกยำเกรงต่อพระองค์ในทุกสภาพการณ์สำหรับเรื่องของอัล-เอียะฮ์ซานนี้มีอยู่ขั้นตอนเดียวเท่านั้น โดยระบุอยู่ในการอธิบายของท่านนบี เรื่องอัล-เอียะฮ์ซานในฮะดีษของท่านที่ว่า
أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ
การที่ท่านจะต้องเคารพอิบาดะฮ์ต่ออัลลอฮ์ เหมือนกับว่าท่านกำลังเห็นพระองค์อยู่ แม้ว่าท่านไม่เห็นพระองค์ แต่พระองค์ทรงเห็นท่าน
และเรื่องของอัล-เอียะฮ์ซานนั้นเป็นเรื่องสูงสุดของศาสนาอิสลาม และคนที่มีอัล-เอียะฮ์ซานนั้นเป็นกลุ่มที่อัลลอฮ์ ให้ความรักของพระองค์ต่อพวกเขา
ดังที่พระองค์ตรัสไว้ใน ซูเราะห์ อัล-มาอิดะฮฺ อายะฮฺที่ 93 ว่า
....และอัลลอฮ์นั้นทรงรักบรรดาผู้ที่มีเอียะฮ์ซาน
สำหรับการเอียะฮ์ซานนั้นมีผลอันยิ่งใหญ่ คือ
1. ความนอบน้อมยำเกรงต่ออัลลอฮ์ พร้อมการเทิดทูลให้ความยิ่งใหญ่ต่อพระองค์2. ความบริสุทธิ์ใจในณะทำอิบาดะฮ์พร้อมการทุ่มเท ความหมั่นเพียร ในการกระทำอย่างดียิ่ง และครบถ้วนสมบูรณ์
3. มีความรู้สึกด้วยหัวใจเสมอ ต่อความเกรงกลัวอัลลอฮ์ และสำนึกว่าอยู่ต่อหน้าพระองค์เสมอ
4. ทำให้ทุกกิจการงานนั้นบริสุทธิ์เพื่ออัลลอฮ์เพียงผู้เดียว
5. มีชัยชนะด้วยการได้รับความรักจากอัลลอฮ์ พร้อมมอบความใกล้ชิด โดยที่พระองค์ทรงให้การช่วยเหลือ อุ้มชู ดังเช่นในซูเราะฮฺอันนะฮฺลฺ อายะห์ที่ 128 ว่า
แท้จริงอัลลอฮ์นั้น อยู่พร้อมกับบรรดาผู้ที่ยำเกรง และบรรดาผู้มีเอียะฮ์ซาน
ความสัมพันธ์ระหว่างอัลอิสลาม อัลอีมาน และอัลเอียะฮ์ซาน
เป็นที่ชัดเจนนว่าศาสนาอิสลามนั้นต้องมี 3 ขั้นตอนด้วยกัน คือ เริ่มด้วยการยอมรับอัลอิสลาม จนมีความเชื่อมั่น มีอีมาน ตามมาด้วยเรื่องอัลเอียะฮ์ซานซึ่งวงจรของความเป็นอิสลามนั้นกว้างมาก เพราะจะรับเอาทุกคนที่กล่าวว่า لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ เป็นมุสลิม โดยที่เขายังมิได้ทำผิด หรือสวนทางกับหลักการอัลอิสลาม
ต่อมาเป็นวงจรของอีมาน ซึ่งจำกัดคำว่า อิสลาม โดยมองผู้ที่มีอีมานเท่านั้น และทุกคนที่เป็นมุมิน เขาคือมุสลิม คนที่เป็นมุสลิมก็ใช่ว่าจะเป็นมุมินไปเสียทั้งหมด เพราะบางครั้งเขาเป็นมุสลิมอย่างเห็นได้ชัด แต่ภายในจิตใจของเขา มิใช่เป็นมุมิน ดังนั้นผู้ที่เป็นมุสลิมอย่างแท้จริง จึงจำเป็นต้องมีอีมานมาคอยควบคุมการเป็นมุสลิมของเขาให้ถูกต้อง เมื่อพูดถึงเรื่องอิสลามจึงมีอีมานเข้ามาร่วมอยู่ด้วยเสมอ และเมื่อพูดถึงอีมานก็มีอิสลามร่วมด้วย เมื่อพูดรวมทั้งสองเรื่องพร้อมกัน จึงมีความหมายว่า อิสลามเป็นการกระทำที่เปิดเผย และอีมานเป็นเรื่องของหัวใจ
ส่วนเรื่องเอียะฮ์ซานเป็นลำดับสูงสุด แต่วงจรของคนที่มีเอียะฮ์ซานนั้นมีน้อยกว่า อิสลาม และอีมาน คนมีเอียะฮ์ซานนั้นต้องทำตามข้อเรียกร้องของอิสลามและอีมานอย่างสมบูรณ์ ซึ่งคนที่มีเอียะฮ์ซานจึงมีจำนวนน้อยกว่า แต่การงานที่ปฏิบัตินั้นจะมีมากกว่า
อ. อับดุลฆอนี บุญมาเลิศ