เทคนิคทำให้เจ้าตัวเล็ก ภาคภูมิใจในตนเอง
เด็กที่ฉลาด ร่างเริง ยิ้มแย้มแจ่มใส เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ น่ารักสมวัย จะเป็นเด็กที่มองโลกในแง่ดี คิดบวก มีความภาคภูมิใจในตนเอง และมองเห็นคุณค่าในตัวเอง ปัจจัยเหล่านี้เป็นพื้นฐานสำคัญต่อทัศนคติที่จะส่งผลต่อความสำเร็จในอนาคตของลูกได้
การสังเกตพฤติกรรมที่เกี่ยวกับความรู้สึกภาคภูมิใจในตนเองของเด็กๆ ถือว่าเป็นเรื่องสำคัญที่พ่อแม่ผู้ปกครองควรศึกษาทำความเข้าใจ พญ.สินดี จำเริญนุสิต กุมารแพทย์เฉพาะทางด้านพัฒนาการและพฤติกรรม โรงพยาบาลเวชธานี กล่าวถึงเรื่องความภาคภูมิใจในตนเอง หรือ Self esteem ว่าคือการค่อยๆ เก็บสะสมความคิด ความเชื่อ ความรู้สึกที่มีต่อตนเองตั้งแต่เล็กจนโต ซึ่งมีผลต่อการแสดงออกในทุกๆ ด้านของคนคนหนึ่ง ที่ว่าเริ่มตั้งแต่เล็ก คือตั้งแต่ยังเป็นเด็กทารก เด็กเรียนรู้ที่จะพลิกคว่ำพลิกหงาย ลองแล้วลองอีกจนในที่สุดก็ทำได้ ขณะนั้นเองที่เด็กเริ่มหล่อหลอมความเชื่อว่า "หนูทำได้" รับรู้ว่าตนเองก็มีความสามารถ
อย่างไรก็ตามความภาคภูมิใจในตนเองนี้ต้องมาพร้อมกับความรู้สึกว่าตนเองมีค่าหรือได้รับความรักด้วย นั่นคือขณะที่เด็กโตขึ้น เขาหล่อหลอมความเห็นเกี่ยวกับตนเองผ่านคำพูดหรือการแสดงออกของคนอื่นที่มีต่อเขา ดังนั้นการที่ได้อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีความรัก ความอบอุ่น พ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดูมีส่วนอย่างมากที่จะปรับมุมมองที่เขามีต่อตนเองได้
เด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองจะรู้สึกดีกับตนเอง มองโลกในแง่ดี ร่าเริง ยิ้มแย้มแจ่มใส แต่เด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองต่ำ เด็กจะรู้สึกไม่ปลอดภัย กังวลหรือหวาดกลัวได้ง่าย จะรู้สึกว่า ชั้นไม่เก่งพอ ชั้นไม่ดีพอ ชั้นทำไม่ได้หรอก ดังนั้นในฐานะที่เป็นพ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดู คุณมีบทบาทสำคัญที่สุดในการสร้างความมั่นใจให้แก่เด็ก
วิธีการในการแสดงออกในสถานการณ์ต่างๆของเด็ก เป็นตัวบ่งบอกการมีความภาคภูมิใจในตนเอง หากพ่อแม่ได้ทราบลักษณะบางอย่างที่บ่งบอกว่าเด็กมีระดับของความภาคภูมิใจในตนเองในระดับไหน ก็จะทำให้พ่อแม่เสริมความมั่นใจให้แก่เด็กได้อย่างถูกทาง
ลักษณะของเด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองต่ำ
-หลีกเลี่ยงการเข้าร่วมกิจกรรมใหม่ๆ หรือไม่คุ้นเคย
-มองว่าตนเองไม่มีความสามารถ หรือคิดในแง่ลบไว้ก่อน เช่น "ชั้นทำไม่ได้หรอก", "ไม่มีใครสนใจหนูหรอก"
-ถ้าตนเองทำผิดก็อาจจะโทษคนอื่น มองโลกในแง่ร้าย
-ง่ายต่อการถูกผู้อื่นชักนำ
-หงุดหงิด คับข้องใจได้ง่ายๆ หรือยอมแพ้ง่ายๆ
-อ่อนไหวต่อคำวิจารณ์
-รู้สึกไม่พอใจรูปร่างลักษณะของตนเอง
-ไม่ค่อยมีส่วนร่วมในห้องเรียน
ลักษณะของเด็กที่มีความภาคภูมิใจในตนเองสูง
-ชอบที่จะมีส่วนร่วมในกิจกรรมใหม่ๆ อยู่เสมอ หรือการพบปะผู้คนมากหน้าหลายตา -ภูมิใจในความสำเร็จของตนเอง
-เรียนรู้จากความผิดพลาดของตนเอง ยอมรับจุดเด่นและจุดด้อยของตนเอง
-ยอมรับกับคำวิจารณ์ และมักพูดได้เต็มปากว่า "หนูไม่เข้าใจ" แทนที่จะเป็น "หนูมันโง่"
-มั่นใจในรูปร่างลักษณะของตนเอง
** จำไว้ว่าเด็กไม่สามารถคิดหรือทำได้อย่างผู้ใหญ่ ดังนั้น คาดหวังพวกเขาตามความเป็นจริง หลีกเลี่ยงการวิพากษ์วิจารณ์ที่มากเกินไป
แล้วความภาคภูมิใจในตนเองมีผลกระทบอะไรต่อเด็ก?
ระดับของความภาคภูมิใจในตนเองมีผลกระทบต่อชีวิตและบุคลิกภาพของเด็กแตกต่างกัน ถ้าเด็กที่ดูขาดความมั่นใจ เขาก็มีแนวโน้มที่จะกลัวสิ่งแวดล้อมใหม่ๆและโอกาสใหม่ๆ ทำให้เป็นการจำกัดความรู้ความสามารถของตนเองไปโดยปริยาย ส่วนเด็กที่มีความมั่นใจ มักจะชอบเผชิญกับสถานการณ์ใหม่ๆ ด้วยทัศนคติในทางบวก
ความภาคภูมิใจในตนเองกับแง่มุมที่อาจกระทบกับเด็ก ได้แก่
-ความสัมพันธ์กับผู้อื่น
-ทัศนคติ
-ความสามารถในการตัดสินใจหรือการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า
-การเผชิญกับสิ่งใหม่ๆ
-ความคิดสร้างสรรค์
-การตอบสนองต่อแรงกดดันจากกลุ่มเพื่อน
-ความสามารถในการไปให้ถึงเป้าหมาย
-การประสบความสำเร็จในโรงเรียน
กุญแจสร้างความภาคภูมิใจในตนเอง
มุมมองที่คนจะมีต่อตนเองนั้นหล่อหลอมมาจากสิ่งที่พวกเขาได้ยินหรือประสบการณ์ในวัยเด็ก ดังนั้นผู้ปกครองสามารถช่วยเด็กได้ โดย
-ช่วยให้เขาเรียนรู้และยอมรับเอกลักษณ์เฉพาะของตนเอง
-เป็นตัวอย่างที่ดีของผู้ที่มีความมั่นใจในตนเองให้แก่ลูกผ่านคำพูดหรือการแสดงออก
-แสดงออกถึงความรักที่มีต่อเขาบ้าง
-พยายามสนับสนุนหรือชมเชยความพยายามของเขาด้วย ไม่ใช่มองไปที่ผลอย่างเดียว
-หลีกเลี่ยงการเปรียบเทียบกับพี่น้อง เพื่อนของเขา
-ปล่อยให้เด็กได้ตัดสินใจเองหรือแสดงออกอย่างอิสระ เพื่อจะได้เรียนรู้ความผิดพลาดด้วยตนเองบ้าง (ภายใต้ดุลยพินิจของผู้ปกครอง)
-ใช้คำพูดที่คอยส่งเสริมเขาหรือเป็นไปในเชิงบวก เพราะเด็กอ่อนไหวต่อคำพูดของพ่อแม่มาก
-ให้ความสนใจลูกบ้าง เพราะการที่เราให้ความสนใจเขา นั่นคือการที่เรายืนยันว่าเขามีค่าสำหรับเราแค่ไหน การมีเวลาให้กับเขาแสดงให้เห็นว่าเขามีความสำคัญกับคุณ การจะแสดงออกซึ่งความรักนี้อาจทำได้โดยการพูดคุย การเล่น การแสดงอารมณ์ความรู้สึกออกมา
Life & Family / พญ.สินดี จำเริญนุสิต
