มารยาทการอ่านอัลกุรอาน
พระมหาคัมภีร์อัลกุรอาน เป็นคัมภีร์อันนิรันดร์ของอัลลอฮฺ เป็นดำรัสอันดั้งเดิมของพระองค์เป็น สิ่งมหัศจรรย์อันยิ่งใหญ่ของท่านศาสดา และเป็นที่รวมอันบริบูรณ์แห่งอิสลาม
อัลลอฮฺ ผู้ประทานอัลกุรอาน พระองค์ทรงแจ้งคุณสมบัติของอัลกุรอานว่า เป็นคัมภีร์ แห่งวิชาการ เป็นคัมภีร์แห่งวิทยปัญญา เป็นคัมภีร์ที่ทรงเกียรติ เป็นคัมภีร์แห่งความรุ่งโรจน์ เป็นคัมภีร์ แห่งเกียรติยศ เป็นคัมภีร์แห่งความยิ่งใหญ่ เป็นคัมภีร์แห่งสิริมงคล เป็นคัมภีร์แห่งการตักเตือน และเป็นคัมภีร์แห่งความชัดเจน
พระองค์ทรงอธิบายร่องรอยแห่งอัลกุรอานว่า ทำให้บังเกิดทางนำและทางสว่าง สามารถเป็นโอสถเยียวยาและให้มีเมตตาได้ ทำให้เกิดการสำนึกและมีคุณธรรม ทำให้มั่นคงอยู่กับความจริง และทำให้เพิ่มความมีศรัทธา
ท่านนบีมุฮัมมัด ผู้ซึ่งได้รับอัลกุรอาน ได้แสดงคุณลักษณะและร่องรอยแห่งอัลกุรอานไว้หลายคำสอนในคำสอนบทหนึ่ง รายงานโดยท่านอะลี ว่า
ฉันได้ยินท่านศาสดา กล่าวว่า : พึงระวังต่อไปจะต้องเกิดความวุ่นวาย
ฉันเรียนถามว่า : แล้วจะมีทางอย่างไรเล่า โอ้ศาสนทูตแห่งอัลลอฮฺ
ท่านตอบว่า : อัลกุรอานคือทางออก เพราะในอัลกุรอานนั้น มีข่าวในยุคก่อนพวกเจ้า และมีข่าวเหตุการณ์ในอนาคต เป็นข้อชี้ขาดตัดสินระหว่างพวกท่าน อัลกุรอานเป็นปัจจัยตัดสินที่ได้ไร้ข้อเคลือบแคลง
ผู้ใดไม่ยอมเอา อัลกุรอานมาตัดสิน เพราะความโอหัง อัลลอฮฺ จะกดเขาให้ต่ำลง และผู้ใดหาแนวทางที่มิใช่แนวทางแห่ง อัลกุรอาน อัลลอฮฺ จะให้เขาหลงทาง
อัลกุรอานคือ สายเชือกอันเหนียวแน่นของอัลลอฮฺ เป็นข้อเตือนใจที่ทรงคุณค่า และเป็นเส้นทางที่เที่ยงตรง ผู้ใดที่ศรัทธาด้วยอัลกุรอาน อารมณ์ย่อมพ่ายแพ้ และหากพูดหรืออ้างหลักฐานด้วยอัลกุรอาน ย่อมไม่มีความสับสน
บรรดาอุละมาอฺนั้นไม่อิ่มที่จะใช้อัลกุรอาน และอัลกุรอานนั้น แม้แต่ญินเมื่อได้ฟังอัลกุรอานพวกเขาก็จะกล่าวว่า : พวกเราได้ยินแล้วซึ่งอัลกุรอานแสนจะมหัศจรรย์ มันนำสู่ความฉลาดปราดเปรื่อง ดังนั้น พวกเราจึงศรัทธาในอัลกุรอาน
ผู้ใดพูดด้วยอัลกุรอานย่อมสัจจะ
ผู้ใดปฏิบัติตามอัลกุรอานย่อมได้กุศล
ผู้ใดตัดสินด้วยอัลกุรอานย่อมยุติธรรม และ
ผู้ใดเชิญชวนสู่อัลกุรอาน ย่อมได้รับทางนำที่เที่ยงตรง”
(บันทึกหะดีษโดยติรมิซี)
การอ่านอัลกุรอานนับว่าเป็นความดีมีมากอยู่แล้ว แต่ถ้าได้มีการสอนอัลกุรอานแก่คนอื่นด้วยก็จะยิ่งเพิ่มความดีสะสมมากขึ้น ท่านนบี กล่าวความว่า
“ผู้ที่ดียิ่งในหมู่พวกเจ้าคือ ผู้ศึกษาอัลกุรอานและสอนอัลกุรอาน”
(บันทึกหะดีษโดยมุสลิม)
และนี่คือบางส่วนของมารยาทอิสลามต่อการอ่านอัลกุรอาน
1. ตั้งใจอ่านอัลกุรอานแสดงความภักดีต่ออัลลอฮฺ ศึกษาและปฏิบัติตามข้อบัญญัติที่ถูกบัญญัติในพระมหาคัมภีร์อัลกุรอาน
2. ต้องมีความสะอาดจากหะดัสใหญ่และหะดัสเล็ก ดังนั้น การทำความสะอาดจากการมียุนุบ มีรอบเดือนหรือเลือดหลังคลอดบุตรเป็นความจำเป็น สำหรับผู้ที่จะอ่านอัลกุรอานหรือกระทบและถือ อัลกุรอาน
3. ทำความสะอาดช่องปากด้วยการแปรงฟันหรืออื่นใดที่ทำให้ปากสะอาด เพราะช่องปากเป็นทางเดินของการอ่านอัลกุรอาน ซึ่งเป็นพระดำรัสของ อัลลอฮฺ ท่านอะลีบินอะบีตอลิบ กล่าวว่า
“ปากของพวกท่านเป็นเส้นทางของการอ่านอัลกุรอาน ดังนั้น พวกท่านจงทำปากให้หอมด้วยการแปรงฟัน”
4. ผู้อ่านอัลกุรอานควรนั่งหันหน้าไปยังทิศกิบลัต หากสามารถทำได้ แต่การอ่านอัลกุรอานย่อมอ่านได้ทุกอิริยาบท ไม่ว่าจะยืน จะนั่ง จะเดิน จะนอน หรือระหว่างเดินทางก็ตาม
5. ควรทำความสะอาดสถานที่ เสื้อผ้า และใส่ของหอม เพื่อการเข้าเฝ้าอัลลอฮฺ ด้วยการอ่านพระมหาคัมภีร์อัลกุรอาน ซึ่งเป็นพระดำรัสของพระองค์
6. ก่อนจะเริ่มอ่านพระมหาคัมภีร์อัลกุรอาน ควรขอความคุ้มครองจากอัลลอฮฺ และอ่านในนามของอัลลอฮฺ ว่า “อะอูซุลิลลาฮิมินัซซัยตอนิรรอญีม บิสมีลลาฮิรเราะฮฺมานิรรอฮีม”
7. ควรอ่านอัลกุรอานให้เป็นกิจวัตทุกวัน แม้เพียงวันละนิดก็ตาม
8. เข้าสู่การอ่านอัลกุรอานอย่างเต็มใจและด้วยความรักอย่างแท้จริง เพื่อให้เกิดความซาบซึ้งและซึมซับในรสชาดแห่งอัลกุรอาน อันจะก่อให้เกิดความผูกพันและมีอิทธิพลต่อจิตวิญญาณในการยึดอัลกุรอานเป็นทางนำแห่งชีวิต
9. พยายามทำเสียงการอ่านอัลกุรอานให้มีความไพเราะและน่าฟังและถ้าจะใส่ท่วงทำนองเสนาะไปด้วยก็จะเป็นการดียิ่ง เพราะจะได้เกิดความประทับใจแก่ผู้รับฟัง
10. อ่านอัลกุรอานให้ถูกต้องตามหลักการอ่านอัลกุราน (ตัจวีด) ที่นักวิชาการได้กำหนดเป็นกฎเกณฑ์ไว้
11. ควรพินิจพิจารณาระหว่างการอ่าน หากจะรู้ความหมายและเจตนาของโองการที่อ่านจะทำให้ได้อรรถรสมากขึ้น
12. ต้องอ่านอัลกุรอานอย่างมีสมาธิ และมีความสำรวม ทั้งร่างกายและจิตใจ
13. อ่านอัลกุรอานแล้วต้องปฏิบัติตามนัยแห่งอัลกุรอาน ซึ่งถือเป็นสุดยอดของการอ่านอัลกุรอาน
14. ควรอ่านอัลกุรอานด้วยการมองพระมหาคัมภีร์อัลกุรอาน เพราะจะได้ทำความดีสองทางพร้อมกันคือ ทำดีทางตา และทำดีทางการอ่าน หากจะบวกทางใจก็จะเป็นการสมบูรณ์ยิ่ง
15. นิ่งสงบและฟังอัลกุรอานเมื่ออัลกุรอานถูกอ่าน เพราะการนิ่งฟังอย่างสงบนั้น นอกจากจะได้อรรถรสแห่งการฟังแล้ว ยังมีโอกาสเข้าใจในความหมายแห่งอัลกุรอานด้วย
16. ต้องขจัดสิ่งที่จะทำให้ขาดความมีสมาธิและการสำรวมในการอ่านอัลกุรอาน เช่น ต้องไม่หัวเราะ ไม่หาว ไม่ขยับเสื้อผ้า หรือสนทนากับคนอื่น ขณะอ่านอัลกุรอาน
17. นอกจากอ่านอัลกุรอานด้วยการดูอัลกุรอานแล้ว ควรที่จะท่องจำอัลกุรอานด้วย เพราะ การท่องจำอัลกุรอานนอกจากจะได้ผลบุญแห่งการท่องจำแล้ว ยังจะใช้ประโยชน์ในการอ่านในละหมาดด้วย
18. การท่องจำอัลกุรอานถือเป็นความประเสริฐที่ไดร้รับความพอพระทัยจากอัลลอฮฺ และยังได้รับการยกย่องจากมนุษย์ด้วย ดังนั้น ผู้ท่องจำอัลกุรอานต้องรักษาเกียรติอันสูงยิ่งนี้ ด้วยการทำตนเป็นคนดีมีคุณธรรม
19. สิ่งที่จะช่วยท่องจำอัลกุรอานได้อย่างดี คือ ต้องเริ่มท่องจำตั้งแต่อายุยังน้อย เลือกใช้เวลาให้หมดเปลืองไปกับการท่องจำและทบทวนอัลกุรอานอยู่เสมอ หากจะทบทวนด้วยการนำมาอ่านในทุกเวลาละหมาดก็จะเป็นการดียิ่ง
20. เมื่อท่องจำอัลกุรอานได้แล้ว ควรรักษาความจำไว้อย่าให้ลืม โดยนอกจากจะต้องทบทวนอยู่ทุกวันแล้ว จะต้องไม่ทำการอันเป็นบาปด้วย เพราะอัลกุรอานนั้นจะไม่คงอยู่ในหัวใจของคนที่มีจิตโสมม
21. หลังการอ่านอัลกุรอานทุกครั้ง ควรติดตามด้วยการขอพรจากอัลลอฮฺ โดยเฉพาะเมื่ออ่านอัลกุรอานจบ (คอตั่ม) ควรอย่างยิ่งที่จะฉลองด้วยการเรียกญาติพี่น้องมารวมกันเพื่อขอพรต่ออัลลอฮฺ มีรายงานจากอะนัส ว่า
“ท่านนั้นเมื่ออ่านอัลกุรอานจบท่านจะเรียกครอบครัวมารวมกันแล้วขอพรต่ออัลลอฮฺ”
22. เมื่ออ่านอัลกุรอานจบแล้ว ก็ควรจะเริ่มอ่านอัลกุรอานใหม่ทันที เพื่อจักได้มีความต่อเนื่องในการอ่านอัลกุรอาน
23. พระมหาคัมภีร์อัลกุรอานทุกบท (ซูเราะฮฺ) มีความประเสริฐทั้งสิ้น แต่ท่านศาสดา ได้กล่าวแนะนำเป็นพิเศษในความประเสริฐบางซูเราะฮฺ ดังนี้
1) บท อัลฟาติฮะฮฺ
2) บท อัลบะกอเราะฮฺ และบท อาละอิมรอน
3) บท อัลกะฮฺฟิ
4) บท ยาซีน
5) บท อัลวากีอะฮฺ
6) บท อัลมุลกฺหรือ บท ตะบารอก
7) บท อัลอะฮัด (กุลฮุวัลลอฮุอะฮัด)
8) บท อัลอะลั๊ก (กุลอะอูซุบิรอบบิลฟะลัก) และบท อันนาส (กุลอะอูซุบิรอบบินนาส)
ผู้ที่ไม่อาจท่องจำอัลกุรอานได้ทั้งหมด ก็ควรพายามท่องจำอัลกุรอานบางซูเราะฮฺที่ประเสริฐและนำมาอ่านในละหมาด ในตอนเช้าและตอนเย็น คือ ซูเราะฮฺ อัลกะฮฺฟิ – ยาซีน – อัดดุคอน – อัรเราะฮฺมาน – อัลวากิอะฮฺ – อัลมุลกฺ และยุซอัมมา